მეძებრისათვის ძებნის მანერის გამომუშავება

თქვენი შეგირდი უკვე გაიზარდა. თუ სათანადო წრთვნის კურსი გაიარა, ე.ი ხალისით და ზუსტად ასრულებს ბრანებებს, მაშინ ის მზადაა მინდორში გასაყვანად. თანამედროვე მეძებრებს მრავალი თვისება თან დაყოლილი აქვთ, მათ შორის ნადირობის ჟინი, ძებნა და ნაბული. მგეშავის საქმეა ახალგაზრდა ძაღლს ეს თვისებები ჯერ გაუღვიძოს, შემდეგ კი მიზანმიმართული ვარჯიშით თანდათან განუვითაროს, დაუხვეწოს და გაუმყაროს.

თუ თქვენი ლეკვი მუშა ძაღლების შთამომავალია, მაშინ ისიც, დიდი ალბათობით, კარგ სანადირო თვისებებს გამოამჟღავნებს. არ უნდა შეშინდეთ, როცა პირველ ხანებში ის უსისტემო სირბილს დაიწყებს და პეპლების გარდა ყურადღებას არაფერს მიაქცევს. ცხადია, უკეთესი იქნება, თუ ლეკვი მინდორში პატარაობიდანვე, სეირნობის დროს იქნება ნამყოფი, მაშინ ბალახის, ყვავილებისა და პეპლების დანახვაზე იგი შედარებით ნაკლებად გაფიცხდება და რამდენიმე წუთიანი სირბილის შემდეგ, როცა გულს იჯერებს, ძალდაუტანებლად დაიწყებს ბრძანებბების შესრულებას...

ზოგიერთი მონადირე დიდ, ზოგჯერ კი გამოუსწორებელ, შეცდომას უშვებს, როცა ძაღლის დაგეშვას იმ ადგილებში იწყებს, სადაც ფრინველი მრავლადაა. მართლაც, ბევრ გეშვას სურვილი აქვს, რაც შეიძლება სწრაფად დაგეშოს ძაღლი და პირველივე წელს სრულფასოვნად ინადიროს, მაგრამ ავიწყდება, თუ ხშირად რა შედეგი მოჰყვება ხოლმე ამას. მრავალწლიანი გამოცდილებით დამტკიცებულია, რომ მეძებარი სწორად და კარგად იმ შემთხვევაში მუშაობს, როცა პირველადი გეშვა ისეთ ადგილებშია აქვს დაწყებული, სადაც ფრინვრლი მცირე რაოდენობით იყო. რატომ ხდება ასე? პირველ რიგში, იმიტომ, რომ იქ სადაც ფრინველი ბევრია, ძაღლი მაშინვე, წამყვანიდამ 5-10 ნაბიჯში, პოულობს მას, რომელსაც მოჰყვება მეორე, მესამე და ა.შ ასეთ შემთხვევაში ძაღლი ვერ სწავლობს სწორი მანერით ძევნას და უსისტემოდ დარბის მინდორში. ამგვარად დაგეშილი ძაღლები ფრინველით ღარიბ საგვარეულოში მალე კარგავენ აზარტს, არ ავითარებენ სათანადო სისწრაფეს და, მიუხედავად იმისა, ზოგიერთი მათგანი მაინც თავგამოდებით მისდევს ფრინველს. ასე, რომ, გახსოვდეთ: შესანიშნავი ყნოსვის ძაღლი, თუ ის უსისტემოდ ეძებს, ნადირობისას ყოველთვის ჩამორჩება საშუალო ყნოსვის, მაგრამ სწორი მანერით მომუშავე ძაღლს.

ახალგაზრდა დაუგეშავი ძაღლი, როგორც წესი,უჩვეულო გარემოში ძნელად ასრულებს ბრძანებებს. ამავე დროს მას ფრინველისადმი თანდაყოლილი ლტოლვა აქვს, ამიტომ როცა ის პირველ ფრინველს წამოაფრენს, მის დაჭერის სურვილი უჩნდება და მის დევს. თუ პირველ ფრინველს გაეკიდა, მაშინ აუცილებლად გაეკიდება სხვებსაც და ეს მავნე ჩვევა ე.წ. „ავტომატიზმში“ გადავა, რაც საკმაოდ ძნელი გამოსასწორებელია. ამას პროფესიონალ მაგეშავთამრავალწლიანი გამოცდილებაც ადასტურებს. იმიტომ ძაღლისთვის ფრინველის ჩვენება საჩქარო არ არის. მტავარია, ახალგაზრდა ძაღლი მიხვდეს, თუ რატომ დაჰყავთ მინდორში, მასში უნდა გაიღვიძოს ნადიობის ჟინმა რისთვისაც სრულიად საკმარისია 2-3 ფრინველის ჩვენება. როგორც კი დარწმუნდებით, რომ ფინველმა ძაღლში ინტერესი და ლტოლვა გამოიწვია, იგი მაშინვე გადაიყვანეთ ისეთ ადგილას, სადაც ფრინველი ნაკლებად ან საერთოდ არ არის. იგი მის ძებნას დაიწყებს, თქვენ კი მოგეცემათ საშუალება მშვიდად ასწავლოთ მას სწორი მანერით მუშაობა.

გეშვისათვის აუცილებელია:
- საყელური,
- საბელი,
- სასტვენი.

დაგჭირდებათ 25-30 მეტრიანი „კორდაც“-ჩვეულებრივი 8-10 მმ-იანი თოკი. ზოგი თოკს არ ხმარობს, რადგან ფიქრობს, რომ ძაღლს მისი ტარება უჭირს და წვრილ ზონარს ან თასმას იყენებენ. თუმცა ძაღლი საკმაოდ ადვილად დაატარებს შედარებით მძიმე კორდასაც კი , თან საკმარის სიჩქარესაც ავითარებს. ზონარი კი მოუხერხებელია. პირველ ხანებში ძაღლის შესაკავებლად მისი ძლიერად მოქაჩვა არის ხოლმე საჭირო. ამ დროს ზონარის ხელში დაკავება საკმაოდ ძნელია-ცურავს და ხელისგულსაც აზიანებს.

კორდა საყელურზე „კარაბინით“ უნდა მიამაგროთ. თუ თქვენი ძაღლი რბილი ხასიათისაა და დამჯერია, შეიძლება კორდა არც კი დაგჭირდეთ, მაგრამ ასეთი შემთხვევები იშვიათია. უფრო ხშირად კორდის ტარება აუცილებელია ხოლმე არამარტო გეშვის, არამედ ნადირობის დაწყების წინაც. მართალია, კორდა ერთგვარად თრგუნავს ძაღლს, მისი ნერვულლი სისტემის შეკავებას იწვევს, რადგან ძაღლი თავს დაბმულად გრძნობს, მაგრამ კორდაზე მყოფი ძაღლი მუდმივად ხხელში გეყოლებათ და მისი მართვა გაგიადვილდებათ.

ძაღლის გეშვის დასაწყებად ადგილის შერჩევას ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს. ყველაზე კარგია, თუ ადგილმდებარეობას დაზვერავთ და ისეთ მინდორს შეარჩევთ, სადაც ბუჩქები ნაკლებად არის, რათა ძაღლი თქვენი თვალთახედვის არეში გყავდეთ. ასევე სასურველია. თუ მინდორში არანაირი ფრინველი არ იქნება. თუმცა ასეთი ადგილის პოვნა საკმაოდ ძნელია, ვინაიდან ტოროლები და სხვა წვრილი ფრინველები ყველგანაა და ამას ძალაუნებურად უნდა შეეგუოთ, მთავარია, არ იყოს სანადირო ფრინველი. როცა ძაღლს მინდორში სათანადო უნარ-ჩვევებს გამოუმუშავებთ, შეგიძლიათ ის მეჩხერ ტყეშიც შეიყვანოთ (შემდგომში რომ არ იუცხოოს), მაგრამ დიდი ხნით არ უნდა დაგეკარგოთ თვალიდან. და კიდევ ერთი, იქ სადაც ძაღლს გეშავთ, არ უნდა იყოს უცხო გამაღიზიანებლები (საქონლები, სხვა ძაღლები, სასოფლო სამეურნეო ტექნიკა და ა.შ), რაზეც ძაღლი ყურადღებას გადაიტანს. მოგვიანებით, როცა ძაღლი სწორი მანერით ძებნას საბოლოოდ აითვისებს, მისი ყურადღება სხვა გამღიზიანებლების მიმართ არ გაიფანტება.

ბრძანების შემდეგ-„ნახე“ („ეძებე“) მეძებარმა მისი ჯიშისათვის დამახასიათებელი ალურით ქარის საწინაამღდეგოდ მაქოსებური მოძრაობით უნდა დაიწყოს ძებნა, უნდა მოუხვიოს ნიავის მხარეს გარეთა მხრიდან, არ უნდა გაჩერდეს ფრინველის კვალზე, მაგრამ ეს ყველაფერი მას ჯერ უნდა ასწავლოთ.

პირველ რიგში, ახალგაზრდა ძაღლთან იმდენ ხანს უნდა იმუშაოთ, რამდენ ხანსაც მას ძებნის ხალისი ექნება, რადგან გადაღლის შემდეგ ძაღლი ტემპს აგდებს და ნადირობის ჟინსაც კარგავს, რაც, ცხადია, არასასურველია. ამასთან ისიც უნდა გაითვალისწინოთ, რომ საბოლოოდ ჩამოუყალიბებელ-ფორმირებული ძაღლის ფიზიკურად ზედმეტად გადატვირთვა დაუშვებელია და აი რატომ: მინდორში ძაღლი გამუდმებით სხვადასხვა ბრძანებებს ღებულობს, რაზედაც მას რეაგირება უხდება. ფიზიკურ დაღლილობას ამ დროს ნერვული დაძაბულებაც ემატება და, შესაძლოა ძაღლმა უარი თქვას ძებნი გაგრძელებაზე და გვერდში ამოგიდგეთ. საერთოდ გადაღლილი ძაღლი მკვეთრად ამცირებს ძებნის სისწრაფესა და დიაპაზონს, უქვეითდება ყნოსვაც და იგი „ცრუ“ ნაბულების კეთებას იწყებს. მიღებულია, რომ ერთსაათიანი ინტენსიური მუშაობა სრულიად საკმარისია, ამის შემდეგ ძაღლი კარგად უნდა დაასვენოთ.

ძაღლის გეშვისათვის რომელი პერიოდია საუკეთესო? ეს საკითხი ბევრს აინტერესებს. ძაღლის ზოგიერთი პატრონი საამისოდ გათენებამდე დგება, ისევე, როგორც სანადიროდ წასვლისას. ამის გაკეთება აუცილებელი სულაც არ არის. თქვენ სანადიროდ, ხომ არ მიდიხართ, რომ დასიცხებამდე სროლით გული იჯეროთ. უკეთესია, თუ სავარგულში მაშინ გახვალთ, როდესაც ნამი გაშრება- არც თქვენ დასველდებით და მშრალი კორდით მუშაობაც გაგიადვილდებათ. გასათვალისწინებელია ისიც, რომ ძალიან ხშირად რიჟრაჟზე ნიავი არ არის ხოლმე, რაც ძაღლის თვის აუცილებელია. მთავარია, რომ ამ დროს დიდი სიცხე არ იყოს. თუ გრილი ამინდია, ძაღლთან დღის ნებისმიერ დროს შეიძლება მუშაობა, მაგრამ მაინც დილა-საღამო ჯობია.

მინდორში გასვლის წინ ძაღლს მსუბუქად უნდა აჭამოთ. სრული ულუფა მას მინდვრიდან დაბრუნების შემდეგ, ერთი საათის შემდეგ მიეცით. თუ ძაღლი ფიზიკურად ძლიერია და ჯამრთელი, მაშინ ყოველდღიური ვარჯიში დასაშვებია, ყოველ შემთხვევაში კვირაში სამჯერ მაინც აუცილებელია, რადგან მეცადინეობის ხშირად გაცდენის შემდეგ ბევრი ძაღლი ათვისებულ ილეთებს ივიწყებს. უნდა გაითვალისწინოთ, რომ მინდორში პირველად გასული ძაღლი ბევრ უცნობ რამეს დაინახავს და შეიძლება ისე გაერთოს, რომ თქვენს ბრძანებებს ყურადღებაც აღარ მიაქციოს, მაგრამ არავითარ შემთხვევაში ყვირილი, მითუმეტეს ფიზიკური დასჯა არ შეიძლება. ძაღლი დაშინდება და ის უფრო მეტ ყურადღებას თქვენს მოქმედებას მიაქცევს, ვიდრე ძებნისას მიცემული ბრძანების შესრულებას.

გეშვის დაწყების პირველი ეტაპი სწორი მანერით ძებნის გამომუშავებაა. სწორი ძებნა ყველა თანამედროვე მეძებარში შთამომავლობით არის გადმოცემული, მაგრამ თქვენი ვალია გააღვიძოთ ეს უნარი და ისე განამტკიცოთ, რომ ძაღლი მუდმივად, ნებისმიერი ტიპის სავარგულში მეტ-ნაკლებად სწორად ეძებს. ამინტომ მინდორში შესვლისას უნდა გაითვალისწინით ქარის მიმართულება და აუცილებლად ქარის საწინაამღდეგოდ უნდა ატაროთ ძაღლი. თუ ნიავი არ არის, ისევე როგორც ძლიერ ქარში ვარჯიში არ აშეიძლება.

მაგრამ თუ გვერდზე გასული ძაღლი ბრძანების შემდეგ არ შემოუხვევს, მაშინ განმეორებითი ბრძანებისთანავე კორდის მოქაჩვით აიძულეთ იგი შემობრუნდეს. თუმცა ძალიან ძლიერად მოქაჩვა არ შეიძლება, ფიზიკური ტკივილი ზოგიერთ მეძებარს თრგუნავს და ისე აშინებს, რომ ძებნას საერთოდ თავს ანებებს. ძლიერ მოქაჩვას მხოლოდ ზედმეტად ფიცხი, ტემპერამენტდაუოკებელი ძაღლები საჭიროებენ.

არ უნდა გაგიკვირდეთ, თუ ძაღლი თავიდან ორი-სამი მეცადინეობის შემდეგ სრულად ვერ მიხვდება, თუ რას მოითხოვენ მისგან. გაივლის მცირე დრო და შეამცნევთ, რომ ძაღლს სასტვენის შემდეგ შემობრუნებისათვის კორდით მოქაჩვა აღარ დასჭირდება. დარწმუნდებით თუ არა ამაში, კორდას ხელი გაუშვით ძაღლი იგრძნობს რა თავისუფლებას, სვლას აუჩქარებს. ამ დროს თქვენ წინ წაიწიეთ და ყოველ შემთხვევისათვის კორდას ფეხი დაადგით. თუ ძაღლი სასტვენის შემდეგ მაშინვე შემობრუნდება, კორდიდან ფეხი აიღეთ, ხელით მიმართულება აჩვენეთ და, როცა ძაღლი ჩაგირბენთ, თქვენ წინ გადაიწიეთ. თუ ძაღლი ბრძანებას არ დაემორჩილა, ფეხდადგმული კორდა ხელში აიღეთ, მოქაჩეთ და აიძულეთ შემოუხვიოს. როგორც წესი, რამდენიმე გაკვეთილის შემდეგ კორდის ხელში დაჭერა აღარ დაგჭირდებათ, ძაღლი ყველაფერს თვითონ გააკეთებს.

სანამ ძაღლს კორდის გარეშე საძებნად გაუშვებთ, ჯერ აუცილებლად დააწვინეთ, დააწყნარეთ. ძებნისას ყურადღებით ადევნეთ თვალი მის ნებისმიერ ქმედებას, არ მისცეთ საშუალება დასაშვებ მანძილზე შორს წავიდეს. უყურადღებოდ არ დატოვოთ მცირეოდენი შეცდომაც კი. მაგალითად, შეამჩნიეთ, რომ ძაღლმა მოკლე მანძილზე დროზე ადრე შემოუხვია, თუ არ დაუშლიათ შემდგომში იგი ამას სულ უფრო ხშირად გააკეთებს, ცალ მხარეს მუშაობას დაეჩვევა და მეორე მხარეს დაუძებნელს დატოვებს.

მინდორში მუშაობის საწყის პერიოდში ახალგაზრდა ძაღლები ხშირად ვერ ხვდებიან იმას, თუ რატომ აქვთ მათ ცხვირი და საერთოდ არ იყენებენ მას. აი, თქვენ შეამჩნიეთ, რომ ძაღლი უცბად გაჩერდა და რაღაცის ყნოსვა დაიწყო. არავითარ შემთხვევაში არ მიცეთ უფლება დიდხანს იქექოს კვალში. იმის ვარაუდით, რომ ქექვის შედეგად ძაღლი საბოლოოდ ფრინველს იპოვნის და ნაბულს გაუკეთებს, ზოგი მგეშავი თავს იკავებს ამკრძალავი ბრძანებებისაგან, რაც დაუშვებელია. ძაღლს კვალზე მუშაობას თუ არ დაუშლით, იგი სამუდამოდ „ქექიად“ დარჩება. ასეთი მეძებრები ჩაყოფენ თუ არა ცხვირს კვალზე, ფიცხად მისდევენ ფრინველს და მას როგორც წესი, ნაბულის გარეშე აფრენენ.

ზოგჯერ ძაღლი ისე ერთობა კვალის ქექვაში, რომ აღარ რეაგირებს და სასტვენს ყურადღებას აღარ აქცევს. ამ დროს ყველაზე ეფექტურად ხმამაღალი ბრძანება-„დაწე“ ან „დაუნ“ მოქმედებს, რომელსაც ძაღლი ლეკვობიდანვე უნდა მიაჩვიოთ, თან ისე, რომ პირველივე ბრძანებაზე მოცელილივით უნდა ვარდებოდეს მიწაზე. შემდეგ უნდა მიხვიდეთ მასთან, უნდა ჩააბათ კორდა და მოშორებით განაგღძოთ მეცადინეობა.

ძაღლისათვის სწორი მანერით ძებნის სწავლება მეტად შრომატევადი საქმეა, დიდი ძალისხმევასა და მოთმინებას მოითხოვს. ამიტომ ვარჯიშისას არა მარტო ძაღლს უნდა მიაქციოთ ყურადღება, არამედ საკუთარ თავსაც. დაიოკეთ ტემპერამენტი და არც კი ეცადოთ გაღიზიანებულმა ყვირილი დაუწყოთ ან უარესი, მცირეოდენი უზუსტობისთვის ძაღლი დასაჯოთ. თქვენ ხომ ძალიან კარგად იცით თქვენი ძაღლი ჯიუტია თუ თვინიერი, მორჩილია თუ დაუჯერებელი. სწორეთ ამის გათვალისწინებით უნდა დაგეშოთ ის. მუდამ გახსოვდეთ, რომ ორი ერთნაირი ტემპერამენტის ძაღლი არ არსებობს.

ამ ტიპის ძაღლთან მუშაობისას ნუ აჩქარდებით. პირველ ხანებში ეცადეთ იგი რაიმეთი დააინტერესოთ, რომ გარკვეულ მანძილზე დაგშორდეთ. არ არსებობს ისეთი მეძებარი, რომელიც ინტერესს არ იჩენდეს წვრილი ფრინველის მიმართ. დაიმახსოვრეთ ტოტოლას ჩაჯდომის ადგილი, მისკენ გაემართეთ და შეეცადეთ, ძაღლმა მისი აფრენა შეამჩნიოს. გააკეთებს რამდენიმე ნაბიჯს მისკენ?-შეაქეთ, წაახალისეთ, ხოლო თუ გაფრენილს გაეკიდება არ დაუშალოთ. ნელ-ნელა ასეთი ძაღლი თვით დაჯერებული გახდება და ძებნის სურვილიც გაუჩნდება. ამის შემდეგ უკვე შეიძლება სწორი ძებნის სწავლება. როგორც წესი, კორდა ამ შემთხვევაში საჭირო არ არის, ყოველ შემთხვევაში პირველ ხანებში მაინც. გადით მინდორში, დააწვინეთ ძაღლი, შემდეგ იგი ქარის საწინაამღდეგოდ საძებნად გაუშვით და თქვენც იმ მიმართულებით იმოძრავეთ. 10-15 ნაბიჯის შემდეგ მობრუნდით უკან, ძაღლიც შემობრუნდება და შესაძლოა უხალისოდ, მაგრამ მაინც თქვენსკენ გამოიქცევა. ამ დროს იგი აუცილებლად გაამხნევეთ. ამკრძალავი ბრძანებებისაგან საერთოდ თავი შეიკავეთ, პირიქით, ძაღლის ისეთი ქმედებაც კი უნდა წაახალისოთ, როგორიც ტემპერამენტიან ძაღლებს ეკრძალებათ. როგორც წესი, ასეთი ძაღლები დამჯერნი არიან და შემდგომში მათი ზოგიერთი არასწორი ქმედების გამოსწორება დიდ სირთულეს არ წარმოადგენს. ნუ დაკარგავთ მოთმინებას, ძაღლი თანდათან აუცილებლად აუჩქარებს ნაბიჯს და სულ უფრო და უფრო მოშორებით დაიწყებს ძებნას. ცოტა მოგვიანებით ის დროც დადგება, რომელსაც ზუსტად თქვენს გასწვრივ დაიწყებს სირბილს. ამ მომენტიდან უკვე ძებნის დახვეწაც შეიძლება. მინდორში ხშირად იარეთ, მაგრამ ძაღლი ზედმეტად არ გადატვირთოთ. მეძებარს მინდორში ყოფნა მხოლოდ სიხარულს უნდა ანიჭებდეს. როდესაც ძაღლი თქვენგან გარკვეულ მანძილზე დაიწყებს დაშორებას, შეწყვიტეთ მასთან ერთად პარალელებზე სიარული. დროა უკვე პირიქით მოიქცეთ. როგორც კი ძაღლი თქვენთან ახლოს მარჯვნივ ჩაირბენს, თქვენ მაშინვე, რაც შეიძლება სწრაფად შებრუნდით და მარცხნივ დაიწყეთ მოძრაობა, ისე რომ მან თქვენი მანევრი ვერ შეამჩნიოს. ძაღლი სათანადო მანძილზე აღმოჩნდება თუ არა, სასტვენით უკან დააბრუნეთ. გაიმეორეთ ეს ხშირად. გაწვალდებით, მაგრამ საბოლოოდ ძაღლი მიეჩვევა და ახალ პარარელზე გადასასვლელად ზუსტად საჭირო მომენტში შემობრუნდება...

ზოგიერთნი მონადირეებს მკვლელებსაც უქოდებენ, მაშინ როცა კაცობრიობა იცნობს გენიოსებს, რომლებიც მონადირეები იყვნენ და ვერავინ უარყოფს ამ ფაქტს, რომ ნადირობამ მათ ცხოვრებაში და შემოქმედებაში დიდი როლი ითამაშა;

ბუნების მესაიდუმლე, მისი დიდი ქომაგი, უბადლო პოეტი და მონადირე ვაჟა-ფშაველა.

ჰემინგუეი, უდიდესი მწერალი, რომელმაც მართალია თვითმკვლეობით დაასრულა, მაგრამ როგორ შეიძლება იგი ბუნების მკვლელი და მტერი ყოფილიყო.

ნადირობის ეთიკაა სწორედ ის, რომ:
მონადირე არასოდეს ესვრის სხვა მონადირის წინ აფრენილ ფრინველს და ნადირობის წინა არასოდეს გადაუსწრებს სხვას.;
მონადირე არასოდეს ესვრის ბუნდოვან მიზანს. არ ესვრის ისეთ მანძილზე, სადაც ფრინველის დაჭრისა და დაკარგვის ალბათობა დიდია. იგი არც ახლო მყოფ ფრინველს ესვრის ისეთ ადგილზე, საიდანაც მისი აღება შეუძლებელი იქნება.
მონადირე არასოდეს არც თვითონ ივლის ქანც-გაწყვეტამდე და ზედმეტად არც ძაღლს გადაღლის.;
მონადირე არასოდეს ინადირებს ღამით, მანქანის ან პროჟექტორის შუქზე;
მონადირე არასოდეს გამოიჩენს სიხარბეს და დიდი რაოდენობით ნადირ-ფრინველის დახოცვას თვითმიზნად არ გაიხდის. აქ ერთი პატარა ისტორია მინდა გავიხსენო. ერთხელ საპატიო სტუმრებთან და ცნობილ სპორტსმენებთან ერთად ივრის ხეობაში ვიყავი კაკაბზე სანადიროდ. ჩვენთან ერთად იყო, მრავალი წლის განმავლობაში გარდაბნის სამონადირეო მეურნეობის დირექტორი - ტარიელ კაპანაძე. ბატონმა ტარიელმა ნადირობის დაწყებისას სავაზნე მოხსნა, ჯიბეში რამოდენიმე ვაზნა დაიტოვა და განაცხადა - „დღეს მხოლოდ ამას დავცლიო“. პირობა შეასრულა, სადილობამდე 3-4 კაკაბი მოინადირა, ხოლო სადილობის შემდეგ დაგვყვებოდა და ჩვენ ნადირობას ადევნებდა თვალს. მის შემხედვარეს როგორღაც ყველას ჩაგვიქრა ნადირობის ჟინი და აზარტი.
მონადირე ბუნებაში სანადიროდ მხოლოდ იმისთჳის არ გავა, რომ რაღაც მოინადიროს. მას სილამაზის დანახვის უნარიც უნდა ჰქონდეს, უნდა შეეძლოს ხანდახან დაივიწყოს თავი, ძაღლიც და დატკბეს ბუნების სილამაზის ხილვით, რის გარეშეც ნადირობა დაკარგავდა ყველაზე მთავარს - ხიბლს. ამიტომ მონადირეს თოფთან ერთად სასურველია ფოტოაპარატიც ჰქონდეს თან. ტელევიზიით ხშირად ვუყურებთ აფრიკის სავანეებში ბინადარ ნადირ-ფრიველს, მათ ქცევას, და ვინ იტყვის, რომ ამ კადრების გადაღება და ასახვა უფროა დვილია, ვიდრე თოფით ნადირის მოკვლა, ერთი ტყვიის გასროლით.

განა ბევრი ჩვენგანი აკეთებს ამას? განა ყველა ვისაც მხარზე თოფი ჰკიდია და გვერდზე ძაღლი მიჰყვება ყველა მონადირეა?

მაგრამ საქმე არც ისეა როგორც ზოგიერთებს წარმოუდგენიათ. მათთვის ყველა მონადირე მკვლელი თუ არა ბრაკონიერი მანცაა. მართალია ბრაკონიერობა და მასთან ბრძოლა დღესაც აქტუალური საკითხია, მაგრამ საქმე იმაშია რომ ნამდვილი მონადირე არშეიძლება ბრაკონიერი იყოს. ყველამ კარგად იცის რომ თანამედროვე ნადირობა ძირითადად სპორტის სახეობაა დაა რა რეწვა. ნანადირევს როგორც კვების პროდუქტს, ხორცეულის საერთო პროდუქციაში რაღაც უმნიშვნელო 1-1.5 პროცენტი უკავია. ამიტომ ერთ შემთხვევაში ბრაკონიერობა კვებითი პროდუქციის მოპოვების მიზნით კი არ წარმოებს. არამედ საკუთარი მდგომარეობის, უპირატესობის ყველასგან გამორჩეულად გამოჩენის მიზნით. მაგალითად ვერტმფრენიდან ნადირობა, რომელზეც ცხადია ყველას ხელი არ მიუწვდება. მეორე შემთხვევაში კი ბრაკონ იერს მოკვლის ცხოველური ჟინი ამოძრავებს, გაუმაძღარია დამოიპოვებს მაშჲნ, თან იმდენს საერთოდ რომა რ სჭირდება. ბუნებაში ასეთი მტაცებელი ერთადერთი მგელია... ამის მაგალითად შეგვიძლია მოვიყვანოთ ასევე საგაზაფხულო ნადირობა მწყერზე, რომელიც არანაირ ჩარჩოებში არ ჯდება...

ბრაკონიერობასთან ნამდვილად დაუნდობელი ბრძოლა, ზოგჯერ კანონის გამკაცრებაცაა საჭირო, მაგრამ მთავარი მაინც ჩვენი მომავალი თაობის ბუნების ისყვარულით აღზრდაა. მასში პატარაობიდან უნდა ჩავნერგოთ მშვენიერების გათავისებისა და სისხლის სიძულვილი. ჩვენ თუ ბავშვს ვაჩვენებთ და ავუხსნიტ, თუ რა დიდ შრომას ეწევა მერცხალი თუ სხვა, ჩვენთან ახლოს მობუდარი ფრინველი - როგორ აშენებს ბუდეს როგორ ჩეკავს, ზრდის ბარტყებსა და ხუნდებს - ბავშვი არასოდეს დაიჭერს ხელში რაგატკას, არასოდეს დაანგრევს ბავშვი ბუდეებს და არ ამოსხამს ბარტყებს საწვალებლად.

ბავშვი ბუნებასთან ახლო ურთიერთობს და მის სიყვარულს უნდა შევაჩვიოთ. პატარა - ქრისტიანული რწმენით და მორალით, ათი მცნების გაცნობიერება - გათავისებით უნდა აღვზარდოთ. თუ ჩვენ მას ჩავაგონებთ რომ ღმერთმა ყველაფერი - სულიერი თუ უსულო, მთა თუ მდელო, მდინარე და კიდევ ბევრი რამ ურთიერთ ჰარმონიისა და სიკეთისათვის შექმნა, მასში მტაცებლის ჟინის ნაცვლად, სიცოცხლისა და სილამაზისადმი სიყვარული დაისადგურებს. ბავშვმა უნდა იცოდეს ბიოველი ადამიანის გარდა ყოველ სულიერსა და მათ შორის მცენარეებსაც რომ აქვთ, რომ მარტო ტყის ჰაერი კი არ აირს ადამიანებისთვის მკურნალი, არამედ მათი ბიოველიც. რომ მის მიერ შერჩეული საკუთარი ხე, და მისი მოფერება დადებითი ემოციებით ავსებს და კურნავს მის ორგანიზმს. მიიყვანეთ ბავშვი ფიჭვთან, სთხოვეტ მას ხელით შეეხოს, მიუალერსოს მას და სულ რაღაც ორ სამ წუთში მის ორგანიზმში საოცარი სითბო ჩაიღვრება და სრულ ნეტარებას იგრძნობს. ჩვენ თუ ბავშვს ისე აღვზრდით როგორც ამას ჩვენგან ღმერთი მოითხოვს, შეუძლებელია ამ ბავშვისაგან ბრაკონიერი და მკვლელი ჩამოყალიბდეს. ჩვენ უფროსებიუნდა ვიყოთ ბავშვისათვის უპირველესი მაგალითის მიმცემი და ისიც, სწორი აღზრდის შედეგად მშვენიერების აღსაბეჭდად თავიდან ალბათ ფოტოაპარატს აიღებს ხელში, ხოლო როცა წამოიზრდება თუ სანადიროდაც გაუწევს გული , ნადირობა მისთვის მხოლოდ სპორტული აზარტის დაკმაყოფილების საშუალება და ბუნებასთან ჯანსაღი ურთიერთობის წყარო იქნება.

F.C.I. Standart: №169 / 01.12.1997 / GB
სახელწოდება F.C.I.: Fox Terrier (Wire)
ჯიშის წარმოშობის ქვეყანა: დიდი ბრიტანეთი (Great Britain)
სტანდარტის ორიგინალი: http://www.fci.be/uploaded_files/169gb2009_en.doc

Использование
Терьер.

Классификация F.C.I.
Группа 3. Терьеры.
Секция 1. Крупные и среднего размера терьеры.
Испытания рабочих качеств необязательны.

Общий вид
Фокстерьер жесткошерстный активный, живой, костистый и сильный при небольшом размере, ни в коем случае не бесформенный и не грубый. Совершенное сбалансированное сложение. В частности, это касается соотношений черепной части и щипца Фокстерьера жесткошерстного, а также высоты в холке и косой длины туловища от выступа плече-лопаточного сочленения до седалищного бугра, которые выглядят приблизительно равными. Стойка напоминает охотничью лошадь с коротким верхом, способную к размашистым движениям.

Поведение и характер
Фокстерьер жесткошерстный - настороженный, быстрый, с внимательным взглядом, напряжённый в ожидании малейшего раздражителя. Дружелюбный, общительный и бесстрашный.

Голова
Черепная часть
Верхняя линия черепа у Фокстерьера жесткошерстного почти плоская, с лёгким закатом, ширина черепа постепенно уменьшается к глазам.

Переход от лба к морде
Слабый.

Лицевая часть
Мочка носа
Мочка носа у Фокстерьера жесткошерстного чёрная.

Морда
Маленькая разница в длине между черепной частью и щипцом. Если морда Фокстерьера жесткошерстного значительно короче, голова выглядит слабой и незаконченной. Щипец постепенно сужается от глаз, незначительно опущен от места соединения со лбом, а не вздёрнут, не запавший под глазами, где должно быть хорошо заполнено. Полные и округлые очертания скул у Фокстерьера жесткошерстного нежелательны.

Челюсти и зубы
У Жесткошерстного фокса сильные челюсти с совершенным правильным и полностью ножницеобразным прикусом, т.е. верхние зубы плотно перекрывают нижние зубы и стоят перпендикулярно челюстям. Чрезмерное развитие мышц и костей челюстей нежелательно и непривлекательно.

Уши
Небольшие висячие на хряще, треугольные, умеренной толщины, с чёткой складкой, концы опущены вперёд близко к скулам. Верхняя линия складки уха у Фокстерьера жесткошерстного значительно возвышается над уровнем черепа. Стоячие, полустоячие и приподнятые на хряще уши чрезвычайно нежелательны.

Шея
У Фокстерьера жесткошерстного сухая, мускулистая, довольно длинная шея лишена подбрудка; расширяющаяся к плечам, образует изящный изгиб при осмотре сбоку.

Корпус
Спина (от холки до маклоков)
Спина у Фокстерьера жесткошерстного короткая, прямая и крепкая, без слабости.

Поясница
У Фокстерьера жесткошерстного мускулистая, слегка сводистая, очень короткая поясница.

Грудь
Глубокая; истинные рёбра у Фокстерьера жесткошерстного умеренно сводистые; ложные рёбра глубокие, выпуклые.

Хвост
Хвост у Жесткошерстного фокса обычно купирован; посажен высоко, держится поднятым, не над спиной и не закручен. Сильный, довольно длинный.

Конечности
Передние конечности
При осмотре спереди плечи Фокстерьера жесткошерстного круто опускаются от места соединения с шеей к слабовыраженным выступам плече-лопаточных суставов; при осмотре сбоку плечи длинные и очень наклонные. Холка всегда ясно очерчена.
Грудь у Фокстерьера жесткошерстного глубокая, неширокая. При взгляде с любой стороны конечности прямые, костяк крепкий на всём протяжении. Локотки Фокстерьера жесткошерстного направлены строго назад, работая без помех по бокам, при движении выносятся прямо.

Задние конечности
У Фокстерьера жесткошерстного сильные, мускулистые задние конечности, без скошенности или саблистости. Сочетание короткой голени и выпрямленного колена чрезвычайно нежелательно.

Бёдра
У Фокстерьера жесткошерстного длинные и мощные бёдра.

Колени
С выраженными углами; колени Фокстерьера жесткошерстного не вывернуты ни внутрь, ни наружу.

Плюсны
У Фокстерьера жесткошерстного короткие, отвесные плюсны, параллельные при осмотре сзади.

Лапы
Лапы у Фокстерьера жесткошерстного округлые, в комке, с маленькими, плотными и упругими подушечками, пальцы в меру сводистые. Не вывернуты ни внутрь, ни наружу.

Движения
Передние и задние конечности Фокстерьера жесткошерстного двигаются прямо вперёд и параллельно. Локотки передвигаются строго назад, работая без помех по бокам. Колени Фокстерьера жесткошерстного не вывернуты ни внутрь, ни наружу. Хороший толчок идёт от хорошо сгибающихся и разгибающихся задних конечностей.

Шерстный покров
Шерсть
Густая, самой что ни на есть проволокообразной структуры, от 2 см (3/4 дюйма) на плечах до 4 см (1,5 дюйма) на холке, спине, рёбрах и конечностях. Подшёрсток у Фокстерьера жесткошерстного из короткой более мягкой шерсти.
На спине и конечностях шерсть грубее, чем на боках. На челюстях шерсть у Фокстерьера жесткошерстного жёсткая и достаточной длины для того, чтобы придать вид сильного щипца. Шерсть на ногах густая и жёсткая.

Окрас
На преобладающем белом фоне чёрные, чёрно-подпалые (чепрачные) или рыжевато-бурые пятна. Тигровые, красные, коричневые или синевато-серо-голубые пятна у Фокстерьера жесткошерстного нежелательны.

Рост и вес
Высота Фокстерьера жесткошерстного в холке не превышает 39 см (15,5 дюйма) для кобелей, суки немного меньше.
Идеальный вес в выставочной кондиции 8,25 кг (18 фунтов) для кобелей, суки немного легче.

Дефекты
Любое отклонение от вышеуказанных пунктов должно расцениваться как недостаток или порок в зависимости от степени выраженности.

Примечание
Кобели Фокстерьера жесткошерстного должны иметь два нормально развитых семенника, полностью опущенных в мошонку

F.C.I. Standart: №12 / 02.03.1998 / GB
სახელწოდება F.C.I.: Fox Terrier (Smooth)
ჯიშის წარმოშობის ქვეყანა: დიდი ბრიტანეთი (Great Britain)
სტანდარტის ორიგინალი: http://www.fci.be/uploaded_files/012GB2009_en.doc

Использование
Терьер.

Классификация F.C.I.
Группа 3. Терьеры.
Секция 1. Крупные и среднего размера терьеры.
Испытания рабочих качеств необязательны.

Общий вид
Фокстерьер гладкошерстный - активный, живой, с крепким костяком и сильный при небольшом размере, никогда не грубый и не бесформенный. Ни высоконогий, ни слишком коротконогий, стоящий подобно хорошо сложённой охотничьей лошади с коротким верхом, способной к размашистым движениям.

Поведение и характер
Фокстерьер гладкошерстный - бдительный, проворный, с внимательным взглядом, напружиненный, стоящий на кончиках пальцев. Дружелюбный, общительный и бесстрашный.

Голова
Черепная часть
Череп Фокстерьера гладкошерстного плоский, умеренно узкий. Постепенно уменьшается в ширину к глазам.

Переход от лба к морде
Мало заметен.

Лицевая часть
Мочка носа
Мочка носа у Фокстерьера гладкошерстного чёрная.

Морда
Челюсти у Фокстерьера гладкошерстного сильные и мускулистые, лишь слегка спадающие под глазами. Эта часть щипца умеренно выточена, чтобы не быть клинообразной.

Челюсти и зубы
Челюсти у Фокстерьера гладкошерстного сильные с совершенным правильным и полностью ножницеобразным прикусом, т.е. верхние зубы плотно перекрывают нижние зубы и стоят перпендикулярно челюстям.

Скулы
Скулы у Фокстерьера гладкошерстного ни в коем случае не выступающие.

Глаза
Тёмные, небольшие глаза Фокстерьера гладкошерстного довольно глубоко посажены; насколько возможно - округлой формы. Взгляд весёлый и смышлёный.

Уши
Небольшие висячие на хряще, треугольные, спадающие вперёд близко к скулам, не висящие по бокам головы. Сгиб уха Фокстерьера гладкошерстного - выше уровня черепной части. Ушное полотно умеренной толщины.

Корпус
Спина (от холки до маклоков)
У Фокстерьера гладкошерстного короткая, прямая и крепкая спина без слабости.

Поясница
Поясница у Фокстерьера гладкошерстного мощная, очень незначительно сводистая.

Грудь
Грудь у Фокстерьера гладкошерстного глубокая, не широкая.

Рёбра
Истинные рёбра у Фокстерьера гладкошерстного сводистые, ложные рёбра глубокие.

Хвост
Хвост Фокстерьера гладкошерстного обычно купирован, посажен довольно высоко, держится весело, но не над спиной, не закручен. Сильный.

Конечности
Передние конечности
При осмотре с любой точки передние конечности Фокстерьера гладкошерстного должны быть прямыми с не выделяющимися или мало заметными запястьями. С крепким костяком.

Плечи (и лопатки)
У Фокстерьера гладкошерстного длинные, наклонные плечи и лопатки, не сдвинутые к фронту. Чётко очерченные, ясно обозначены на холке.

Задние конечности
У Фокстерьера гладкошерстного сильные, мускулистые задние конечности, совершенно лишённые слабости и не саблистые.

Бёдра
Бёдра Фокстерьера гладкошерстного длинные и мощные.

Колени
С выраженными углами.

Плюсны
У Фокстерьера гладкошерстного короткие плюсны.

Лапы
Небольшие округлые и в комке. Подушечки у Фокстерьера гладкошерстного жёсткие, плотные, пальцы умеренно сводистые, не вывернуты ни внутрь, ни наружу.

Движения
Передние и задние ноги выносятся прямо вперёд и параллельно друг другу. Локти Фокстерьера гладкошерстного направлены строго назад, двигаясь без помех по бокам. Колени не вывернуты ни внутрь, ни наружу. Плюсны у Фокстерьера гладкошерстного не сближены. Значительный толчок идёт от хорошо сгибающихся задних конечностей.

Шерстный покров
Шерсть
У Фокстерьера гладкошерстного прямая, прилегающая, гладкая, жёсткая, плотная и густая шерсть. Живот и внутренняя поверхность бёдер не голые.

Окрас
Белый цвет у Фокстерьера гладкошерстного должен преобладать; весь белый, белый с рыжевато-бурыми, чёрно-подпалыми (чепрачными) или чёрными пятнами. Тигровые, красные или коричневые пятна чрезвычайно нежелательны.

Вес
Кобели Фокстерьера гладкошерстного – 7,3-8,2 кг (16-18 фунтов), суки – 6,8-7,7 кг (15-17 фунтов).

Дефекты
Любое отклонение от вышеуказанных пунктов должно расцениваться как недостаток или порок в зависимости от степени выраженности.

Примечание
Кобели Фокстерьера гладкошерстного должны иметь два нормально развитых семенника, полностью опущенных в мошонку