გამოყოფენ ელვისებური მენინგოკოკცემიის მთავარი გართულების, ინფექციურ-ტოქსიკური შოკის, 4 ხარისხს.
I ხარისხის ინფექციურ-ტოქსიკური შოკი - ავადმყოფის მდგომარეობა მძიმეა, დამახასიათებელია სიფითრე, ჰემორაგიული გამონაყარის ინტენსიური მატება. ფეხების გაცივება. არტერიული წნევა ნორმალური ან მომატებულია, აღინიშნება ტაქიკარდია, ტაქიპნოე, აგზნება. დიურეზი (შარდის გამოყოფა) დაქვეითებულია. ვითარდება მეტაბოლური აციდოზი და ჰიპერკოაგულაცია.
II ხარისხის ინფექციურ-ტოქსიკური შოკი - ავადმყოფის მდგომარეობა ძალიან მძიმეა, კანი ფერმკრთალია და გადაჰკრავს მორუხო ელფერი, დამახასიათებელია აკროციანოზი (ტუჩებზე და მათ ირგვლივ კანის სილურჯე), ცივი და ტენიანი კანი, სხეულის სუბნორმული ტემპერატურა. აღინიშნება ტაქიკარდია, პულსის სისუსტე, გულის ტონების მოყრუება. არტერიული წნევა ეცემა. ავადმყოფს აქვს შენელებული რეაქციები, მოდუნებულია, ცნობიერება დაბინდული აქვს, შესაძლოა განუვითარდეს კრუნჩხვაც. შარდის გამოყოფა შემცირებულია. ვითარდება მეტაბოლური აციდოზი და თრომბოჰემორაგიული სინდრომი.
III ხარისხის ინფექციურ-ტოქსიკური შოკი - ავადმყოფის მდგომარეობა უკიდურესად მძიმეა. ცნობიერება იშვიათად ნარჩუნდება. კანს აქვს მოლურჯო-მორუხო ელფერი. აღინიშნება ტოტალური ციანოზი მრავლობითი სისხლჩაქცევითა და ნეკროზით. გამოხატულია ქოშინი. არტერიული წნევა ძალიან დაბალია. სხეულის ტემპერატურა სუბნორმულია, გუგები შევიწროებულია და სინათლეზე არ რეაგირებს. არ არის გამორიცხული კრუნჩხვა. შარდი არ გამოიყოფა. ვითარდება დეკომპენსაციური მეტაბოლური აციდოზი და თრომბოჰემორაგიული სინდრომი.
IV ხარისხის ინფექციურ-ტოქსიკური შოკი - აგონიური მდგომარეობაა. ავადმყოფი უგონოდ არის, აღენიშნება კუნთების ატონია და არეფლექსია (კუნთები მოდუნებულია, რეფლექსები დაკარგულია), გუგები გაფართოებული აქვს და სინათლეზე არ რეაგირებს. ვითარდება კრუნჩხვა, ფილტვებისა და თავის ტვინის პროგრესული შეშუპება, სისხლის სრული შეუდედებლობა და ამასთან დაკავშირებული დიფუზური სისხლდენა (ცხვირიდან, კუჭიდან, საშვილოსნოდან). არტერიული წნევა და პულსი არ ისინჯება. შარდი არ გამოიყოფა.
ელვისებური მენინგოკოკცემიის შემთხვევაში ავადმყოფი მკურნალობის გარეშე 10-48 საათში იღუპება.
შოკიდან გამოყვანის შემდეგ სიკვდილის მიზეზად შეიძლება იქცეს თირკმლის მწვავე უკმარისობა და პნევმონია. თირკმლის მწვავე უკმარისობის დროს (შოკური თირკმელი) ვლინდება ოლიგოანურია, შეშუპება, აზოტემია, ჰიპერკალციემია, აციდოზი, იმატებს სისხლის არტერიული წნევა, ძლიერდება ჰემორაგიული და მენინგეალური სინდრომები, ჰემოდინამიკური მოშლილობა. ვითარდება კრუნჩხვა. ავადმყოფი იღუპება მე-4-10 დღეს.

დიაგნოსტიკა. დიაგნოზის დასასმელად აუცილებლად უნდა ჩატარდეს სისხლისა და თავზურგტვინის სითხის გამოკვლევა.
პერიფერიულ სისხლში აღინიშნება შემდეგი ცვლილებები: ლეიკოციტოზი ლეიკოციტური ფორმულის მარცხნივ გადახრით, ნეიტროფილების ტოქსიკური მარცვლოვანება, თრომბოციტოპენია, ლაქტოაციდოზი, მომატებულია TT თრომბინის დრო, APTT აქტივირებული პარციალური თრომბოპლასტინის დრო, დაქვეითებულია ფიბრინოგენის შემცველობა, სისხლის კულტურაში განისაზღვრება Neisseria Mmeningitidis მატება.
ლიქვორის გამოკვლევისას ვლინდება მისი შემღვრევა, ლეიკოციტების რაოდენობის მატება, ლიქვორის ნაცხში აღმოჩნდება გამომწვევი, ლიქვორსა და სისხლში გლუკოზის შეფარდება 0,4-ზე ნაკლებია, ლიქვორში ცილის შემცველობა 450 მგ/ლ-ზე მეტია, დადებითია ტესტი გამომწვევის ანტიგენზე.
დიაგნოზის დასაზუსტებლად აუცილებელია დიფერენცირება სხვა ეტიოლოგიის სეფსისისგან, მწვავე ბაქტერიული ენდოკარდიტისგან, გონოკოკური კანსახსროვანი სინდრომისგან, გრიპისგან და სხვა.

მკურნალობა. ინფექციურ-ტოქსიკური შოკის თავიდან ასაცილებლად უნდა ჩატარდეს დროული ანტიბაქტერიული თერაპია (პენიცილინის ჯგუფის პრეპარატებით).
ინფექციურ-ტოქსიკური შოკის შემთხვევაში უნდა ჩატარდეს შოკის საწინააღმდეგო თერაპია.

მენისკი მუხლის სახსრის სახსარშიგა, ნახევარმთვარის ფორმის ხრტილია. ასეთი ხრტილი ორია - შიგნითა ანუ მედიალური და გარეთა ანუ ლატერალური. სახსრის წინ ისინი იოგებით არიან შეერთებულნი. გარეთა მენისკი უფრო მოძრავია, ვიდრე შიგნითა, ამიტომ მისი ტრავმული დაზიანება უფრო იშვიათია. შიგნითა მენისკი ნაკლებად მოძრავია და მუხლის სახსრის გვერდითა იოგს უკავშირდება, ამიტომ მის ტრავმას ხშირად იოგის დაზიანებაც ახლავს თან.
სახსრის გვერდით მენისკები სასახსრე ჩანთასთან არის შეხორცებული და ამ უკანასკნელის არტერიიდან მარაგდება სისხლით. მენისკის შიგნითა ნაწილები სახსარში ღრმად მდებარეობს და საკუთარი სისხლმომარაგება არ გააჩნია, მათი კვება სახსარშიგა სითხის ცირკულაციის ხარჯზე ხორციელდება. ამიტომ არის, რომ სასახსრე ჩანთის ახლოს დაზიანებული ნაწილი ადვილად ხორცდება, მუხლის სახსრის სიღრმეში მდებარე კი საერთოდ არა.
მენისკის მთავარი ფუნქცია ამორტიზაცია და დატვირთვის განაწილებაა, თუმცა აქვს მგრძნობელობითი (უზრუნველყოფს სივრცეში მუხლის სახსრის მდებარეობის შეგრძნებას) და მასტაბილიზებელი ფუნქციაც (მყესებთან, კუნთებსა და იოგებთან ერთად).
მენისკის გაგლეჯის მიზეზია არაპირდაპირი ან კომბინირებული ტრავმა, რომელსაც თან სდევს წვივის ძვლის როტაცია (შემობრუნება) გარეთ (შიგნითა მენისკი) ან შიგნით (გარეთა მენისკი). გარდა ამისა, მენისკი შესაძლოა დაზიანდეს მოხრილი მუხლის მკვეთრი გაშლისას. იშვიათად მენისკის გაგლეჯის მიზეზად იქცევა პირდაპირი ტრავმა (მუხლის სახსრის ჩამორტყმა კიბის საფეხურის კიდეზე ან რომელიმე მოძრავი საგნის სახსარში დარტყმა). განმეორებითმა პირდაპირმა ტრავმამ შესაძლოა მენისკების ქრონიკული ტრავმატიზაცია (მენისკოპათია) და შემდგომ (ჩაჯდომის ან მკვეთრი მობრუნების დროს) მათი გაგლეჯა გამოიწვიოს.
მენისკის დეგენერაციულ ცვლილებებს შესაძლოა სათავე დაუდოს ქრონიკულმა მიკროტრავმამ, ასევე - რევმატიზმმა, პოდაგრამ, ქრონიკულმა ინტოქსიკაციამ, განსაკუთრებით - თუ ადამიანს ბევრი სიარული ან ფეხზე დიდხანს დგომა უხდება.
განასხვავებენ მენისკის დაზიანების შემდეგ სახეებს:
1. მენისკის მოცილება მიმაგრების ადგილიდან;
2. მენისკის დაზიანების სხვადასხვა კომბინაცია;
3. მენისკების ზედმეტი მოძრაობა (მენისკებს შორის იოგის გაგლეჯის ან მისი დეგენერაციის გამო);
4. მენისკის ქრონიკული ტრავმატიზაცია;
5. მენისკის კისტოზური გადაგვარება (მენისკის კისტა).
ხასიათის მიხედვით კი განასხვავებენ სრულ, არასრულ, შუამდებარე, გარდიგარდმო და დაფლეთილ დაზიანებებს.
შიგნითა და გარეთა მენისკების დაზიანებას ბევრი საერთო შტრიხი აქვს, თუმცა მედიალური მენისკისთვის უფრო მეტად დამახასიათებელია შუამდებარე და დაფლეთილი გაგლეჯა, ხოლო ლატერალურისთვის - ჰორიზონტალური და გარდიგარდმო.
სიმპტომები და მიმდინარეობა. მენისკების დაზიანების კლინიკურ სურათში გამოყოფენ მწვავე და ქრონიკულ პერიოდებს.
მწვავე პერიოდში მენისკის დაზიანების დიაგნოსტიკას ართულებს სახსრის რეაქტიული არასპეციფიკური ანთება, რადგან ეს უკანასკნელი სახსრის სხვა სახის დაზიანებასაც ახასიათებს. ამ პერიოდში აღინიშნება მუხლის ტკივილი, მოძრაობის (განსაკუთრებით - გაშლის) მკვეთრი შეზღუდვა, ჰემართროზი (სახსრის ღრუში სისხლის დაგროვება) და სითხის დაგროვება სეროზულ ღრუში.
2-3 კვირის შემდეგ, როცა რეაქტიული მოვლენები ჩამცხრალია, ვლინდება მენისკის დაზიანებისთვის დამახასიათებელი სიმპტომები - ლოკალური ტკივილი, სასახსრე ჩანთის ინფილტრაცია, სახსრის ბლოკადა, სითხის დაგროვება სეროზულ ღრუში და სხვა. რამდენიმე დღეში ეს სიმპტომები გაივლის და მეორდება სახსრის შემდგომი ბლოკადის დროს. მრავალჯერადი ბლოკადის შედეგად ვითარდება მუხლის სახსრის მადეფორმირებელი ართროზი.

მკურნალობა. მენისკის ტრავმის მკურნალობა დაზიანების ხარისხზეა დამოკიდებული. ერთ უკიდურესობას წარმოადგენს მენისკის მცირე გაგლეჯა ან დეგენერაციული ცვლილებები, რაც თავდაპირველად კონსერვატიულად უნდა იქნეს ნამკურნალევი. მეორე უკიდურესობაა დიდი ზომის გაგლეჯა, რომელიც სახსრის ბლოკირებას იწვევს და ოპერაცას მოითხოვს. მენისკის ტრავმების უმრავლესობა ამ ორ უკიდურეს მდგომარეობას შორის მერყეობს. მკურნალობის მეთოდის შერჩევისას გასათვალისწინებელია პაციენტის პროფესიაც, კერძოდ, ხომ არ უკავშირდება ის მუხლის სახსრის დატვირთვას (სპორტი).
ოპერაციული მკურნალობა მენისკის ამოკვეთას გულისხმობს. თაბაშირის ლონგეტის მოხსნის შემდეგ ტარდება სამკურნალო ფიზკულტურა, ბარძაყის მასაჟი, ფიზიოთერაპია. შრომის უნარი აღდგება 1-1,5 თვის შემდეგ. დროულად ჩატარებული ოპერაციის შემთხვევაში პროგნოზი კეთილსაიმედოა.

მეჭეჭი კანის პატარა, არაანთებითი ხასიათის სიმსივნური წარმონაქმნია. მისი დიამეტრი 1-2 მმ-დან 1 სმ-მდე ვარირებს, იშვიათად უფრო მეტიც არის.
მეჭეჭს პაპილომავირუსი იწვევს. დაავადების საინკუბაციო პერიოდი რამდენიმე თვე გრძელდება. გამომწვევი გადაედება ინფიცირებულ ადამიანთან ან საგანთან შეხების დროს (სასქესო ორგანოთა ლორწოვანი გარსები სქესობრივი კონტაქტის შედეგად ზიანდება).
განასხვავებენ მეჭეჭის რამდენიმე ნაირსახეობას:
ჩვეულებრივი მეჭეჭები 3-10 მმ დიამეტრის მრგვალი, მკვრივი, ხორკლიანზედაპირიანი, უმტკივნეულო კვანძებია. ისინი უმეტესად ხელის ზურგზე, თითებზე, სახეზე, თავის თმოვან ნაწილზე ჩნდება.
ტერფის მეჭეჭები, ჩვეულებრივ, მტკივნეულია. ისინი დაფარულია გარქოვანებული შრით და კოჟრებს მოგვაგონებს. მათ წარმოქმნას ხელს უწყობს ფეხსაცმლის მუდმივი ზეწოლა და ხახუნი.
ბრტყელი (ახალგაზრდული, იუვენილური) მეჭეჭები მცირე ზომის (0,5-3 მმ) მოყვითალო ან კანის ფერი კვანძებია. ასეთ მეჭეჭებს მრგვალი ან წიბოვანი გლუვი, ბრტყელი ზედაპირი აქვს და ოდნავ სცილდება კანს. უმეტესად სახეზე და ხელის ზურგზეა განლაგებული. ხშირია ახალგაზრდებში, განსაკუთრებით - მოსწავლეებში.

დიაგნისტიკა. ერთი შეხედვით მეჭეჭი ძალიან ადვილი ამოსაცნობია, მაგრამ დამოუკიდებლად დიაგნოზის დასმა ყოველთვის არ არის ადვილი, რადგან მეჭეჭი შესაძლოა კანის სხვა დაავადებით შეინიღბოს.
საზოგადოდ, კანზე არსებული ყოველგვარი სიმსივნური წამონაქმნი საყურადღებოა, მაგრამ ყველა წარმონაქმნი მეჭეჭი არ არის, ამიტომ დიაგნოზის დასასმელად ადამიანმა დერმატოლოგს უნდა მიმართოს.
დერმატოლოგთან ვიზიტი აუცილებელია, თუ:
მეჭეჭი ხელს გიშლით და გრძნობთ მას (მაგალითად, ტეფრის მეჭეჭი);
მტკივნეულია, სისხლმდინარია, იცვალა ფორმა ან ფერი;
ძალიან გაიზარდა;
გამოსაჩენ ადგილას მდებარეობს და ქმნის კოსმეტიკურ უხერხულობას;
მრავლდება.

მკურნალობა. მეჭეჭების მკურნალობა აუცილებლად ექიმის მეთვალყურეობით უნდა წარიმართოს - არასწორი მკურნალობის შედეგად მეჭეჭი შესაძლოა ავთვისებიან წარმონაქმნად იქცეს. მეჭეჭის მკურნალობისას მნიშვნელოვანია, ორგანიზმს უფრო მეტი ზიანი არ მივაყენოთ, ვიდრე თავად მეჭეჭი აყენებს.
ამჟამად მეჭეჭის მკურნალობის მრავალი მეთოდი არსებობს. მათ წარმონაქმნის ადგილმდებარეობისა და სახეობის მიხედვით ირჩევენ.
მკურნალობა შესაძლებელია:
მედიკამენტური მეთოდით (ანტივირუსული პრეპარატები);
მექანიკური გზით;
ქიმიური გზით (მოწვა);
დიათერმოკოაგულაციით (მოყინვა);
კრიოთერაპიით (მეჭეჭების უმტკივნეულო მოწვა თხევადი აზოტით);
ქირურგიული მეთოდით (მოკვეთა ჩვეულებრივ, ადგილობრივი ანესთეზიით, ან ლაზერული სკალპელით. შემდეგ ადებენ დამწოლ ნახვევს);
ელექტროკოაგულაციით (მაღალი სიხშირის დენით, რომელიც ქსოვილების ტემპერატურას ზრდის, რის შედეგადაც ირღვევა მეჭეჭის მთლიანობა და ვირუსი იღუპება;
იმუნოთერაპიით (დაავადების გამწვავებას უშუალო კავშირი აქვს იმუნური სისტემის მდგომარეობასთან).

რას გვთავაზობს ხალხური მედიცინა
აიღეთ 2 ცალი ლიმონის კანი, დააქუცმაცეთ, დაასხით 1/2 ჭიქა 30%-იანი ძმარი, ჩაასხით მჭიდროდ თავდახურულ ჭურჭელში და 8 დღე დატოვეთ. დროდადრო შეანჯღრიეთ. 8 დღის შემდეგ გადაწურეთ. ამ ნაყენში დასველებული ტამპონი დღეში რამდენჯერმე დაიდეთ მეჭეჭზე.
მეჭეჭის კანთან შეხების ადგილას მაგრად მოიჭირეთ აბრეშუმის ძაფი, ყოველდღე - უფრო და უფრო მეტად. მეჭეჭი გახმება და თავისთავად მოძვრება.
აიღეთ 200 გრამი წიწვი, დაასხით 2 ლიტრი ადუღებული წყალი და კიდურები ამ ნაყენით დაიორთქლეთ, ვიდრე გაგრილდება. პროცედურა გაიმეორეთ 5-6-ჯერ, დღეგამოშვებით.
მოკრიფეთ ფუჩფუჩა (ვაზისძირა), წამოადუღეთ და რამდენიმეჯერ დაიორთქლეთ სხეულის ის ნაწილები, სადაც მეჭეჭები გაქვთ.
გაზაფხულზე მოტეხეთ ლეღვის ქორფა ყლორტი. გადანატეხიდან ყლორტს რძე წამოუვა. სწორედ ეს რძე წაისვით მეჭეჭზე. გაიმეორეთ ყოველდღე ერთი კვირის განმავლობაში.
მეჭეჭზე მშრალი ყინულის ნაჭერი მიიდეთ და გაიჩერეთ, სანამ გაუძლებთ. რამდენიმე ჯერის შემდეგ მეჭეჭი გაქრება.
ნივრის კბილი დააქუცმაცეთ, დაიდეთ მეჭეჭზე და ლეიკოპლასტირით დაიმაგრეთ. 2-3 საათზე მეტხანს ნუ გაიჩერებთ - შესაძლოა, კანი დაგეწვათ.
მეჭეჭზე რამდენჯერმე დაიდეთ ხახვის ნაჭერი - მეჭეჭი დარბილდება და ადვილად მოშორდება.
ძილის წინ მეჭეჭზე დაიდეთ ცირცელის ნედლი, გასრესილი ნაყოფი, შეიხვიეთ და დილამდე დაიტოვეთ, დილით კი ჩამოიბანეთ. 8-10 პროცედურა საკმარისია.
აიღეთ მომცრო კარტოფილი, შუაზე გაჭერით და განაჭერი მხრიდან დაიდეთ მეჭეჭზე.
ქრისტესისხლას ქორფა ღეროს წვენი გამოადინეთ და მეჭეჭზე წაისვით.
ფიკუსის წვენი და ძმრის ესენცია ერთმანეთში აურიეთ (პროპორციით 2:1), პლასტირის პატარა ნაჭერი შუაში მეჭეჭისოდენად ამოჭერით, მეჭეჭზე ჩამოიცვით (გარშემო საღი კანი რომ არ დაზიანდეს) და ფიკუსის ძმრის 1-2 წვეთი ზედ მეჭეჭზე დაიწვეთეთ. 5-10 წუთის შემდეგ ჩამოიბანეთ. ეს პროცედურა ჩაიტარეთ დღეში ერთხელ მეჭეჭის გაქრობამდე.

მიასთენია აუტოიმუნური ხასიათის ნერვულ-კუნთოვანი დაავადებაა, რომელსაც კუნთების პათოლოგიური სისუსტე და დაღლილობა ახასიათებს. მე-17 საუკუნეში მასზე უკვე ჰქონდათ წარმოდგენა, მაგრამ ცალკე ნოზოლოგიად ის მხოლოდ XX საუკუნის დასაწყისში იქნა აღიარებული.
ყოველი 1 000 000-იდან 5-50 კაცი მიასთენიით არის ავად. ეს რიცხვი უფრო დიდი იქნებოდა, ყველა დაავადებული რომ მიმართავდეს ექიმს, მაგრამ არსებობს მიასთენიის მსუბუქად მიმდინარე ფორმებიც, რომელთა დროსაც ავადმყოფი ექიმის კონსულტაციას საჭიროდ არ მიიჩნევს. გარდა ამისა, ზოგჯერ მიასთენიის დიაგნოსტირება საერთოდ ვერ ხერხდება, რადგან იშვიათი დაავადებაა, თანაც სპეციფიკური სიმპტომატიკა არ ახასიათებს. თუმცა ბოლო ხანს ექიმების კვალიფიკაციის ამაღლებასთან ერთად მიასთენიის დიაგნოსტირების ფაქტებმა მკვეთრად იმატა.
მიასთენიის ეტიოლოგია და პათოგენეზი ბოლომდე არ არის გარკვეული. დღესდღეობით ის აუტოიმუნურ დაავადებად განიხილება.
კუნთების პათოლოგიური გადაღლის მექანიზმის საფუძველია აცეტილქოლინის ცვლის დარღვევა, რის გამოც ფერხდება ნერვებიდან კუნთებისთვის მოძრაობის აუცილებლობის შესახებ სიგნალის გადაცემა.
მიასთენიის მექანიზმი მარტივად ასე შეიძლება აიხსნას: ადამიანის ორგანიზმი რთული ელექტროქიმიური მანქანაა. ადამიანი კუნთების საშუალებით მოძრაობს. კიდურებს განივზოლიანი კუნთები (ჩონჩხის მუსკულატურა) ამუშავებენ, შინაგან ორგანოებსა და სისხლძარღვებს - გლუვი კუნთები. განივზოლიან კუნთებში მოძრაობის შესახებ სიგნალი (ელექტრონული იმპულსი) მამოძრავებელი ნერვების საშუალებით ვრცელდება. მამოძრავებელ ნერვებში ელექტრული იმპულსის გადაადგილებაზე ზრუნავს ნივთიერება აცეტილქოლინი, რომელსაც ის ნერვსა და კუნთს შორის არსებული ნაპრალისკენ მიაქვს. ნაპრალში სიგნალის მისვლისთანავე ჩნდება ელექტრული მუხტი, რომელიც კუნთის შეკუმშვას იწვევს. ამის შემდეგ აცეტილქოლინი სპეციალური ფერმენტის ქოლინესთერაზის საშუალებით ორად იყოფა, ასე ორად გაყოფილი უკანვე, ნერვში შეიწოვება, იქ კვლავ მთლიანდება და შეიძლება ხელახლა იქნეს გამოყენებული.
მიასთენიის დროს აცეტილქოლინის სინთეზის, დაგროვების, გადმოსროლის, გაყოფისა და უკუშეწოვის რთული მექანიზმი ირღვევა და სიგნალს უფრო და უფრო მეტად უჭირს კუნთამდე მიღწევა, მოძრაობა თანდათან ძნელდება და ბოლოს სულ მთლად წყდება. სწორედ ასეთ მდგომარეობას ეწოდება კუნთების პათოლოგიური გადაღლის სინდრომი.
სიმპტომები და მიმდინარეობა. მიასთენია შეიძლება ნებისმიერ ასაკში განვითარდეს, მაგრამ ყველაზე მეტად 16-დან 40 წლამდეა გავრცელებული. ქალები მამაკაცებზე 3-ჯერ ხშირად ავადდებიან. მიასთენიას ახასიათებს კუნთების სისუსტისა და კუნთების პათოლოგიური გადაღლის სინდრომების შეუღლება, რაც პარეზის ან დამბლის მიზეზად იქცევა. პრობლემა შესაძლოა ნებისმიერ კუნთს შეექმნას. მაგალითად, შესაძლოა დაზიანდეს ყველა განივზოლიანი კუნთი ან მათი მნიშვნელოვანი ნაწილი. არსებობს მიასთენიის ლოკალური ფორმებიც.

მიასთენიის კლინიკური კლასიფიკაცია

I. გენერალიზებული ფორმა:
1. ახალშობილთა მიასთენია - გარდამავალი მდგომარეობა, რომელიც აღენიშნება მიასთენიით დაავადებული ქალების ახალშობილთა 10-20%-ს;
2. თანდაყოლილი მიასთენია (კეთილთვისებიანი, ბავშვთა ოჯახური). ეს ყველაზე იშვიათი ფორმაა. კეთილთვისებიანი მიმდინარეობისას ზიანდება თვალის გარეთა კუნთები, რასაც ხშირად ოფთალმოპლეგიაც ახლავს თან. სახის, კიდურებისა და ტანის კუნთები ნაკლებად ზიანდება. ბულბური კუნთების დაზიანება მსუბუქი ან ზომიერია. დაავადების ეს ფორმა სიცოცხლისთვის საშიში არ არის. ბავშვთა ოჯახური მიასთენიის დროს მოსალოდნელია ბულბური და სასუნთქი კუნთების მძიმე დაზიანება. ხშირად ვითარდება ფთოზი, მაგრამ თვალის გარეთა კუნთები პათოლოგიურ პროცესში არ ერთვება.
3. მოზარდთა მიასთენია. დაავადება იწყება 1 წლიდან, 75%-ში - 10 წლიდან. ზოგ დაავადებულს უპირატესად თვალი და სახის კუნთები უზიანდება, ზოგს კი ბულბური კუნთები. ზოგჯერ შეიმჩნევა კუნთების გენერალიზებული სისუსტე. დაავადებულთა 40%-ს სუნთქვა დარღვეული აქვს. ყველაზე ხშირია თვალის კუნთების დაზიანება. მოსალოდნელია დაავადების მწვავე, ელვისებური განვითარება. დროული დიაგნოსტიკისა და სათანადო მკურნალობის ჩატარების შემთხვევაში პროგნოზი კეთილსაიმედოა.
4. ზრდასრულთა გენერალიზებული მიასთენია. ის რამდენიმე სახისაა: მსუბუქი (გმ IIა), მძიმე (გმ IIბ), ელვისებური (მგ III), გვიანი მძიმე (გმ IV), მიასთენია კუნთების ადრეული ატროფიის განვითარებით. გმIIა და გმIIბ ერთმანეთისგან ბულბური კუნთების დაზიანება-არდაზიანებით განსხვავდება. გმII-ის დროს სწრაფად ვითარდება კუნთების სისუსტე, ბულბური და სუნთქვითი დარღვევები. გმIV აერთიანებს იმ ავადმყოფებს, რომლებიც 2 წელია შედიან I და IIა ჯგუფებში და მკურნალობის მიუხედავად, მათი მდგომარეობა უფრო და უფრო მძიმდება.

მიმდინარეობის ხასიათის მიხედვით განასხვავებენ:
1. მიასთენიურ ეპიზოდებს. ისინი სწრაფად გაივლის, ინტერვალი რამდენიმე თვიდან 10 წლამდეა.
2. მიასთენიურ მდგომარეობას. წესისამებრ, ახასიათებს სწრაფი (რამდენიმე თვის განმავლობაში) განვითარება და შემდგომ - მრავალწლიანი არაპროგრესირებადი მიმდინარეობა.
3. პროგრესირებადი ფორმა. ერწყმის შედარებით კეთილთვისებიანს. ვითარდება და პროგრესირებს საკმაოდ ნელა, ზოგჯერ პროგრესი რამდენიმე ხნის შემდეგ წყდება კიდეც.
4. უაღრესად მძიმე ანუ ავთვისებიან ფორმას. ახასიათებს პათოლოგიურ პროცესში ახალ-ახალი კუნთების სწრაფი ჩართვა და მძიმე ზოგადი მდგომარეობა.

დიაგნოსტიკა. მიასთენიისთვის დამახასიათებელია კუნთების გენერალიზებული გადაღლა - განმეორებითი მოძრაობისას ერთი ჯგუფის კუნთების გადაღლა სხვა (ფიზიკურად დაუტვირთავი) ჯგუფის კუნთების გადაღლას იწვევს. ასე, მაგალითად: თვალის ჰორიზონტალურად განმეორებითი მოძრაობისას ვითარდება ან ძლიერდება ზედა ქუთუთოს ფთოზი. მიასთენიის ადრეული ნიშანია სისუსტე და დაღლა ხელის IV და V თითების გაშლა-მოხრისას.
მიასთენიის დიაგნოსტიკისთვის ფარმაკოლოგიურ ტესტებს იყენებენ. კერძოდ, ორგანიზმში შეჰყავთ ანტიქოლინესთერაზული პრეპარატები - მიასთენიის შემთხვევაში კუნთებში ძალა იმატებს და დაღლილობა ქრება - ან კურარესმაგვარი პრეპარატები, რაც მიასთენიის შემთხვევაში კუნთებში ძალის შემცირებას იწვევს.
არსებობს მიასთენიის დიაგნოსტირების ელექტროფიზიოლოგიური, ჰისტოლოგიური, ჰისტოქიმიური (კუნთოვანი ბოჭკოს გამოკვლევა), რენტგენოლოგიური და რადიონუკლიდური (ტარდება მკერდუკანა ჯირკვლის სტრუქტურის ცვლილების აღმოსაჩენად) მეთოდებიც.

მკურნალობა. მიასთენიის მკურნალობის სწორი ტაქტიკის შერჩევა ათიდან 8 შემთხვევაში დადებით ეფექტს (მყარ და ხანგრძლივ რემისიას) იძლევა. ჩვენ მხოლოდ ჩამოვთვლით იმ საშუალებებს, რომლებიც მიასთენიის სამკურნალოდ გამოიყენება:
ანტიქოლინესთერაზული თერაპია;
თერაპია იმუნოდეპრესანტებით (გლუკოკორტიკოსტეროიდებით, ციტოსტატიკებით);
თიმექტომია და მკერდუკანა ჯირკვლის დასხივება;
სორბციული მეთოდები;
იმუნოსტიმულაციური და იმუნომოდულარული თერაპია;
არასპეციფიკური თერაპია, რომელიც პათოგენური საშუალების მოქმედებას აძლიერებს.

ანტიქოლინესთერაზული თერაპიის მიზანი ნერვკუნთოვანი გადაცემის გაუმჯობესებაა, მაგრამ ამ ჯგუფის პრეპარატები უნდა დაინიშნოს არჩევითად, ექიმის მიერ. მხოლოდ ამ შემთხვევაში ექნება მკურნალობას დადებითი ეფექტი და არ იჩენს თავს გვერდითი მოვლენები.
ანტიქოლინესთერაზული თერაპიის უეფექტობის შეთხვევაში, ასევე - დაავადების პრეოგრესირებისას, განსაკუთრებით - ბულბური სინდრომის ფონზე, ნაჩვენებია იმუნოსუპრესიული თერაპია, მკურნალობის სორბციული მეთოდი, ახალგაზდრდა პაციენტებისთვის - თიმექტომია, ხანდაზმულებისთვის კი მკერდუკანა ჯირკვლის არეში სხივური თერაპიის კურსი. მძიმე შემთხვევებში ნაჩვენებია ვენაში ადამიანის იმუნოგლობულინის შეყვანა.
გლუკოკორტიკოსტეროიდული თერაპია, წესისამებრ, პრედნიზოლონით ან მეთილპრედნიზოლონით წარმოებს. უკუნაჩვენებია ფთორის შემცველი გლუკოკორტიკოიდები.
ციტოსტატიკური თერაპია ტარდება აზათიოპრინით, ციკლოფოსფანომითა და ციკლოსპორინით. პარალელურად უნდა განხორციელდეს ღვიძლისა და სისხლმბადი ორგანოების ფუნქციის კონტროლი.
სორბციული მეთოდი გამოიყენება მიასთენიის გენერალიზირებული ფორმისა და მედიკამენტური თერაპიის უეფექტობის შემთხვევაში. მისი მიზანი დეტოქსიკაციაა. სორბციული თერაპიის ჩვენებაა: ტანისა და კიდურების კუნთების გამოხატული სისუსტე, მიასთენიური კრიზი, თიმექტომიისათვის მზადება, ხანგრძლივი იმუნოსუპრესიული თერაპიის უეფექტობა.
თიმექტომია ნაჩვენებია მიასთენიის პროგრესული მიმდინარეობისას, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც პროცესში ჩართულია ბულბული ჯგუფის კუნთები, ასევე - ნებისმიერი ტიპის მიასთენიის შემთხვევაში, როდესაც შეინიშნება თიმომა. თიმექტომია წინასწარ მომზადებას საჭიროებს. კერძოდ, ტარდება გლუკოკორტიკოსტეროიდებით თერაპია, პლაზმოფერეზი, ზოგჯერ ვენაში ადამიანის იმუნოგლობულინი შეჰყავთ.

დერმატომიკოზებს, კანის სოკოვან დაავადებებს, უმარტივეს სპოროვან მცენარეთა კლასის წარმომადგენელი, პათოგენური მიკროორგანიზმი სოკო იწვევს. ის ფართოდ არის გავრცელებული ბუნებაში. განასხვავებენ ანთროპოფილურ სოკოებს, რომლებიც მხოლოდ ადამიანის კანსა და კანის დანამატებზე პარაზიტობენ და ზოოფილურ სოკოებს, რომლებიც ასნებოვნებენ როგორც ცხოველებს, ასევე ადამიანს.
ცნობილია ადამიანისთვის პათოგენური სოკოს 60-მდე სახეობა.
დერმატოფიტიები კანისა და კანის დანამატების ყველაზე გავრცელებულ და გადამდებ სოკოვან დაავადებათა ჯგუფია, რომელსაც მრავალფეროვანი კლინიკური მიმდინარეობა ახასიათებს. ამ ჯგუფში შედის: საზარდულის ეპიდერმოფიტია, ტერფების ეპიდერმოფიტია, რუბროფიტია, ტრიქოფიტია, მიკროსპორია და ფავუსი.

საზარდულის ეპიდერმოფიტიის დროს, ჩვეულებრივ, ზიანდება საზარდულის ნაოჭები, ბარძაყების შიგნითა ზედაპირები, სასქესო მიდამო, ზოგჯერ - დუნდულებს შორის არსებული ნაოჭები, ქალის სარძევე ჯირკვლების ქვედა მიდამო. ეს დაავადება თმას არ აზიანებს. გადაედება უშუალოდ დაავადებული ადამიანის კანთან შეხებით, ასევე - პირადი მოხმარების ნივთების (თეთრეულის, დასაბანი ღრუბლის) საშუალებითაც. სოკოს ელემენტები აღწევენ კანის ეპიდერმული ნაწილის რქოვანა შრეში და ანთებით რეაქციას იწვევენ. კანზე ჩნდება მოვარდისფრო-მოწითალო, საღი კანიდან ოდნავ შემაღლებული და მკაფიოდ შემოსაზღვრული ლაქები, რომლებიც იზრდება, ერთმანეთს უერთდება და წარმოქმნის არასწორი მოხაზულობის კერებს. ლაქების ცენტრალურ ნაწილში ანთებითი მოვლენები მცირდება და კანი მოყავისფრო შეფერილობას იღებს. ჩნდება მონაცრისფრო, ქატოსებური ქერცლი. დაავადებას თან სდევს სხვადასხვა ინტენსივობის ქავილი. პროცესი ქრონიკულია.

ტერფების ეპიდერმოფიტია მაღალი კონტაგიოზურობით გამოირჩევა - გადაედება როგორც უშუალო კონტაქტით, ასევე ინფიცირებული საგნების: წინდების, ფეხსაცმლის საშუალებით. აბანოში, საშხაპეში, აუზზე, სადაც სანიტარული მდგომარეობა დამაკმაყოფილებელი არ არის, დასნებოვნების ალბათობა დიდია.
დაავადების განვითარებისთვის დიდი მნიშვნელობა აქვს ორგანიზმის ინდივიდუალურ თავისებურებებს: ტერფების ჭარბ ოფლიანობას, ოფლის ქიმიურ შემადგენლობას, ბრტყელტერფიანობას, ორგანიზმის საერთო და ნერვული სისტემის ფუნქციურ მდგომარეობას. დაავადება ასაკთან ერთად ხშირდება, აღენიშნება მოზრდილთა 60-80%-ს, 15 წლამდე ასაკის ბავშვთა და მოზარდთა 4%-ს.
განასხვავებენ ტერფის ეპიდერმოფიტიის 4 კლასიკურ ფორმას: წაშლილს, სქვამოზურს (აქერცვლით მიმდინარეს), ინტერტრიგინოზურს (ნაოჭთაშორისს), დისჰიდროზულს (სითხის შემცველი ბუშტუკებით მიმდინარეს). ცალკე განიხილავენ ფრჩხილების სოკოვან დაავადებას. მას ონიქომიკოზი ეწოდება.
წაშლილი ფორმის დროს კლინიკური სურათი მწირია. ფეხის მე-4 და მე-5 თითებს შორის არსებულ ნაოჭებში კანი ოდნავ იქერცლება. ზოგჯერ ჩნდება ზედაპირული ნაპრალები.
სკვამოზური ჰიპერკერატოზული ფორმის დროს ფეხისგულებზე, თაღების მიდამოში, აღინიშნება მშრალი მოლურჯო-მოწითალო ბრტყელკვანძოვანი ელემენტები. გამონაყარის ზედაპირი, განსაკუთრებით - შუაგულში, მონაცისფრო-მოთეთრო ქერცლით არის დაფარული. კვანძები დაუზიანებელი კანიდან მკაფიოდ არის შემოსაზღვრული. ზოგჯერ ერთეული ბუშტუკებიც ჩნდება. გამონაყარი შესაძლოა მთელ ფეხისგულზე გავრცელდეს. აქერცლილ კერებთან ერთად შესაძლოა წარმოიქმნას ზედაპირული ნახეთქების მქონე მოყვითალო ჰიპერკერატოზული (მომეტებულად გარქოვანებული) უბნები.
ინტერტრიგინოზული ფორმის დროს ზიანდება ნაოჭები ფეხის II, IV და V თითებს შორის. დაავადებას ახასიათებს მკაფიოდ გამოხატული სიწითლე, შეშუპება, სისველე და მაცერაცია. ხშირად ამ სიმპტომებს ეროზიაც ერთვის. ნახეთქები ზოგჯერ ღრმა და მტკივნეულია.
დისჰიდროზული ფორმა ვლინდება მრავლობითი ბუშტუკოვანი ელემენტით. ისინი უმეტესად ფეხისგულებზე ჩნდება, იშვიათად - ტერფის სხვა არეებზე, თითებს შორის ნაოჭებსა და თითებზეც. ბუშტუკების შეერთებისას წარმოიქმნება მრავალკამერიანი ბუშტუკები, რომელთა გახეთქვის შემდეგ ჩნდება სველი, წითელი ეროზიული ელემენტები. თანდართული ანთება იწვევს შეშუპებას, სიწითლეს, რაც ზოგჯერ ეგზემის მსგავს სურათს წარმოქმნის.

კანდიდოზი
ადამიანის კანზე მობინადრე ზოგიერთ სოკოს პირობითპათოგენურს უწოდებენ. ასეთია, მაგალითად, კანდიდას გვარის საფუარა სოკო. ის ბუნებაში ფართოდ არის გავრცელებული, ვეგეტირებს ხილსა და ბოსტნეულზე, შეუძლია საპროფიტირება ადამიანის კანსა და ლორწოვან გარსებზე. ორგანიზმის რეზისტენტულობის დამაქვეითებელი ფაქტორების გავლენით საფუარა სოკომ შესაძლოა გამოიწვიოს დაავადება, რომელიც კანდიდოზის, კანდიდამიკოზის სახელით არის ცნობილი. ამ დაავადებას რამდენიმე ფორმა აქვს, რომლებიც სოკოვან დაავადებათა კლასიფიკაციაში ცალკე ჯგუფად შედის.
კანდიდოზი ვლინდება სადა კანზე, ლორწოვან გარსებზე, ფრჩხილის მორგვებსა და ფირფიტებზე არსებული ალერგიული გამონაყარის სახით. არსებობს შინაგანი ორგანოების კანდიდოზიც, რომელიც როგორც გართულება ვითარდება ანტიბიოტიკების გამოყენების ცალკეულ შემთხვევებში.
ცნობილია კანდიდოზური სტომატიტი ანუ რძიანა, რომელიც ხშირად ემართებათ ძუძუთა ბავშვებს: პირის ღრუს შეწითლებულ ლორწოვანზე თეთრი წერტილოვანი ნადები ჩნდება, ერთიანდება და წარმოქმნის აპკს, რომელიც ადვილად სცილდება. მოზარდებსა და ზრდასრულ ადამიანებს რძიანა უვითარდებათ მძიმე ავადმყოფობის დროს და ანტიბიოტიკების ხანგრძლივი გამოყენების შემდეგ, ზოგადი იმუნური სისუსტის ფონზე. პროცესი შესაძლოა გავრცელდეს სასუნთქ გზებსა და საყლაპავის ლორწოვან გარსებზე ან ჩამოყალიბდეს ვისცერული ფორმა, რომლის დროსაც შინაგანი ორგანოებიც ზიანდება.
პირის კუთხეების კანდიდამიკოზი ვითარდება მოსახსნელი პროთეზის გამოყენებისას, აგრეთვე - დაწეული თანკბილვისას. პროცესი შესაძლოა გავრცელდეს ლოყისა და ტუჩების მიმდებარე ლორწოვან გარსზე, ასევე - კანზე. ლორწოვანი გარსი მოთეთრო, სადაფისებრი ხდება, უჩნდება ეროზიები და ნახეთქები, კანი შეწითლებულია, იქერცლება, ზოგჯერ თხელი მოწაბლისფრო ქერქით იფარება. დაავადება ხშირად ორმხრივია.

კერატომიკოზები
ასე უწოდებენ კანის სოკოვან დაავადებებს, რომელთა დროსაც გამომწვევი აზიანებს მხოლოდ კანის გარეთა შრის, ეპიდერმისის, სულ ზემოთა, რქოვანა ფენას, არ იწვევს ანთებით მოვლენებს. კერატომიკოზის ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული ნაირსახეობაა ნაირფერი პიტირიაზი (სირსველი). დაავადების ხელშემწყობი პირობაა კანის სისველე, ამიტომ ის ხშირად ემართებათ ადამიანებს, რომელთაც ჭარბი ოფლიანობა აწუხებთ. დაავადებისთვის დამახასიათებელია კანზე ასიმეტრიულად განვითარებული, უსწორმასწორო, მოყვითალო-მოყავისფრო, მოვარდისფრო ან მოყავისფრო, ქატოსებრი ქერცლით დაფარული, საღი კანისგან მკაფიოდ გამიჯნული მცირე ზომის ლაქოვანი ელემენტები. გამონაყარი უპირატესად კისერზე, გულმკერდზე, ზურგზეა ლოკალიზებული, იშვიათად - მუცელსა და კიდურებზე.
მკურნალობის გარეშე ლაქები თვეობით და წლობით რჩება. სუბიექტური მოვლენები არ ახასიათებს. ცალკეულ შემთხვევებში ავადმყოფები უჩივიან სუსტ ქავილს. დაავადების კერების მზის ან ხელოვნური სხივებით ინსოლაციის შედეგად რჩება თეთრი ლაქები, რომლებიც ნორმალურ შეფერილობას კარგა ხანს ვერ იბრუნებს. ასეთ დროს სურათი ვიტილიგოს წააგავს.

ფრჩხილების სოკოვანი დაავადება
ფრჩხილების სოკოვან დაავადებას, ონიქომიკოზს სხვადასხვა სახეობის სოკო იწვევს, მათ შორის - დერმატოფიტებიც. დაავადება უმთავრესად 20-25 წლის ასაკში ემართებათ, მამაკაცებს - უფრო ხშირად, ვიდრე ქალებს.
ონიქომიკოზის გავრცელების მექანიზმი ისეთივეა, როგორიც ტერფების მიკოზისა - სპორტდარბაზში, საუნაში, აუზზე, საშხაპეში, გასახდელში (სადაც ცუდად იცავენ სანიტარიულ ნორმებს) დაავადებული ტერფებიდან ჩამოფცქვნილი კანის ან ფრჩხილის მიკრონაწილაკებთან ერთად გარემოში იფანტება სოკოს ელემენტები, რომლებიც იატაკზე, ხალიჩაზე, ხის ცხაურზე დიდხანს ცოცხლობენ, წყლის პროცედურების დროს კი ტერფების კანი ფაშრდება, რაც დაავადების გამომწვევის შეღწევას აადვილებს. ამიტომ:
ზემოხსენებული ადგილების სტუმრობისას ფეხები სოკოს საწინააღმდეგო საშუალებით დაიმუშავეთ.
ფრჩხილებზე წაისვით სპეციალური დამცავი ლაქი.
აბანოსა და პლაჟზე ჩაიცვით პლასტმასის ფეხსაცმელი - სოკოს მასში უფრო უჭირს გამრავლება, ვიდრე ფოროვან რეზინში.
ყურადღებით შეარჩიეთ ფეხსაცმელი, განსაკუთრებით - სპორტული. ის ზუსტად თქვენი ზომისა უნდა იყოს. როგორც ვიწრო, ასევე ხალვათი ფეხსაცმელი მიკოზის განვითარებას უწყობს ხელს.
არასოდეს ჩაიცვათ სხვისი ფეხსაცმელი და ნურც თქვენსას ათხოვებთ სხვას.