ამჟამად დიფთერიის ლეტალური დასასრულის ალბათობა 10%-ს შეადგენს. უმეტესად იღუპებიან 5 წლამდე ასაკისა და 40 წელს გადაცილებული პაციენტები.
სპონტანური გამოჯანმრთელება მიმდინარეობს ნელა, კვირების განმავლობაში. დაავადების გვიანდელ ეტაპზე ანტიტოქსინის ან კორტიკოსტეროიდების დანიშვნა მიოკარდიტსა და დამბლას ვერ ამსუბუქებს.

მკურნალობა. დიფთერიის ეჭვის შემთხვევაში ავადმყოფი დაუყოვნებლივ უნდა იქნეს გადაყვანილი საავადმყოფოში. დიფტერიის საწინააღმდეგო შრატით დროული მკურნალობა მოკლე ხანში გამოჯანმრთელებას უზრუნველყოფს. კრუპის შემთხვევაში საჭიროა ხორხში სპეციალური მილის ჩადგმა (ინტუბაცია) ან სხეულის გარედან გაკვეთა (ტრაქეოტომია).

პროფილაქტიკა. დიფთერიის პროფილაქტიკის საუკეთესო გზა აცრაა. დიფთერიის საწინააღმდეგო ვაქცინა იწვევს ანტიტოქსიკური ანტისხეულების წარმოქმნას, რაც დიფთერიის კლინიკურ გამოვლენას შეუძლებელს ხდის. ეფექტი 95-100%-ში მიიღწევა. დაავადების შემთხვევაში დითტერია მსუბუქად მიმდინარეობს. ვაქცინის მოქმედების პერიოდი 10 წელია.

ჭეშმარიტი ეგზემის კერა სხვადასხვა ზომისაა, აქვს არცთუ მკვეთრად გამოხატული საზღვრები, ახასიათებს უპირატესად სიმეტრიულობა და ჩნდება ხელის ზურგზე, წინამხრებზე, ტერფების ზემოთა ზედაპირზე, ბავშვებში - სახეზე, ტანზე, გულმკერდზე და ნებისმიერ სხვა მიდამოში. ჭეშმარიტი ეგზემის ლოკალიზაცია დაავადების მორფოლოგიურ სურათზე გავლენას არ ახდენს. გამონაკლისია ხელისგულები და ფეხისგულები, სადაც კანის აგებულების თავისებურებების (რქოვანას სისქის) გამო დაავადება სხვაგვარი ფორმით ვლინდება. მას დისჰიდროზულ ეგზემას უწოდებენ. ამ დროს ხელისგულებისა და ფეხისგულების, თითების გვერდითა ზედაპირებზე ჩნდება მრავალი წვრილი ბუშტუკი. ეპიდერმისის სისქის გამო ანთებითი ფონი ამ ადგილებში ძლიერ სუსტად არის გამოხატული. ბუშტუკები ან იხსნება, ან ხმება და ბრტყელ მოყვითალო ფუფხად იქცევა. დისჰიდროზული ეგზემის კერა მკვეთრად არის შემოსაზღვრული ჯანმრთელი კანისგან. დაზიანების კერა შესაძლოა გაფართოვდეს და გადავიდეს ხელის მტევნებსა და ტერფების ზემოთა ზედაპირზე, სადაც პროცესი ჭეშმარიტი ეგზემის ტიპურ კლინიკურ სურათს შექმნის.
სახელწოდება `დისჰიდროზული~ ოფლის გამოყოფის დარღვევით მიმდინარეს ნიშნავს, თუმცა საოფლე ჯირკვლები ამ დროს ნორმალურად ფუნქციონირებს.

ადგილობრივი მკურნალობა დამოკიდებულია დაავადების სტადიაზე, კლინიკურ ფორმაზე, ამა თუ იმ სამკურნალო საშუალების მიმართ ინდივიდუალურ მგრძნობელობაზე. სისველის სტადიაში ანთებითი მოვლენებისა და შეშუპების შესამცირებლად ინიშნება გამაგრილებელი (რეზორცინის, ბორის მჟავას, რივანოლის) საფენები, ზედაპირის შეშრობის შემდეგ - გოგირდისა და კუპრის მალამოები, კორტიკოსტეროიდული მალამოები. მიკრობული ეგზემის შემთხვევაში ინიშნება იგივე მალამოები ანტიბაქტერიულ საშუალებებთან ერთად. ადგილობრივი მკურნალობისთვის იყენებენ ფიზიოთერაპიულ საშუალებებსაც: ულტრაიისფერ სხივებს, ელექტროფორეზს, პარაფინის აპლიკაციებს და სხვა. რემისიის პერიოდში რეკომენდებულია კურორტული მკურნალობა (წყალტუბო, ურეკი).

დიაგნოზი დაისმის ენდოსკოპიური გამოკვლევის საფუძველზე. ზოგჯერ საჭიროდ მიიჩნევენ ბიოფსიური მასალის შესწავლას და დღეღამურ pH-მეტრიას, რომლის საშუალებითაც ხდება ატიპური სიმპტომების (მათ შორის - გულის არეში აღმოცენებული ტკივილი) დიფერენცირება.
მკურნალობის წამყვანი კომპონენტებია კვების რეჟიმის დაცვა და ცხოვრების ნირის შეცვლა. კერძოდ, საჭიროა კვება რეგულარულად და მცირე ულუფებით, ალკოჰოლზე უარის თქმა, ცხიმის შეზღუდვა, 10-15-საათიანი ძილი შემაღლებულ სასთუმალზე.
მედიკამენტებიდან ინიშნება ანტაციდები, პროკინეტიკები და ანტისეკრეტორული საშუალებები, ეროზიული ეზოფაგიტის შემთხვევაში - პროტონული ტუმბოს ინჰიბიტორები (იხ. რეფლუქსი).

სიმპტომები და მიმდინარეობა. ეკლამფსიის მნიშვნელოვანი სიმპტომია სხეულის მუსკულატურის კრუნჩხვითი მოძრაობები, რომლებსაც თან სდევს გონების დაკარგვა (კომა). კრუნჩხვის შეტევას წინ უძღვის ნეფროპათიის (ჰიპერტონია, შეშუპება, პროტეინურია) ფონზე განვითარებული პრეეკლამფსიის სიმპტომები: თავის ტკივილი, ნაპერწკლების მაგვარი ნათება თვალწინ, ტკივილი გულის კოვზთან, შფოთვა, არტერიული წნევის მატება, ცილა შარდში.
ეკლამფსიის შეტევა 1-2 წუთს გრძელდება და მოიცავს რამდენიმე პერიოდს:

1 - კრუნჩხვის წინარე პერიოდს. გრძელდება 20-30 წამს. სახის კუნთები ტოკავს, გუგები ფართოვდება, ქუთუთოებიდან ჩანს მხოლოდ თეთრი სკლერა, ტუჩის კუთხეები დაბლა ეშვება.

2 - ტონური კრუნჩხვის პერიოდს. გრძელდება 20-30 წამს. ამ დროს ხდება მთელი სხეულის კუნთების ტეტანური შეკუმშვა, ავადმყოფი წელში იზნიქება, სუნთქვას წყვეტს, სახე თანდათან ულურჯდება.

3 - კლონური კრუნჩხვების პერიოდს. გრძელდება 20-30 წამს. ვითარდება სახის, ტანისა და კიდურების კუნთთა ძლიერი სპაზმი, რომელიც თანდათან სუსტდება. ორსული ხროტინებს, პირიდან სდის სისხლნარევი (ენაზე კბენის გამო) ქაფი.

4 - შეტევის დასრულების პერიოდს. ის ზოგჯერ საათობითაც კი გრძელდება. ავადმყოფი კომურ მდგომარეობაშია, გონება ნელ-ნელა უბრუნდება, მომხდარი არ ახსოვს.

ხშირად შეტევას თან სდევს ტემპერატურის მატება და პულსის გაიშვიათება. შეტევის შემდეგ იმატებს არტერიული წნევა. ზოგჯერ კომურ მდგომარეობაში ხელახლა ვითარდება კრუნჩხვა.
მეტად იშვიათია ეკლამფსიის კრუნჩხვის გარეშე მიმდინარე ფორმა - ავადმყოფი მყისვე კომურ მდგომარეობაში ვარდება. ამ შემთხვევაში პროგნოზი ძალიან ცუდია. სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ორგანოებისა და სისტემების, მათ შორის - ნერვული სისტემის ფუნქციის ძლიერი დარღვევის გამო იმატებს ორგანიზმის აგზნებადობა, ამიტომ ნებისმიერმა გამღიზიანებელმა (ტკივილმა, ხმაურმა, მკვეთრმა სინათლემ) შესაძლოა ახალი შეტევის პროვოცირება მოახდინოს.
შეტევის დროს მოსალოდნელია ასფიქსია, ენის მოკვნეტა, მოტეხილობა. კრუნჩხვის დასრულების შემდეგ შესაძლოა განვითარდეს ასპირაციული პნევმონია და ღვიძლ-თირკმლის უკმარისობა. ავადმყოფი შეიძლება დაიღუპოს კრუნჩხვითი შეტევის დროს ან მის შემდეგ თავის ტვინში სისხლის ჩაქცევის, ასფიქსიის, ფილტვების შეშუპების გამო. არცთუ იშვიათად მწვავე ჰიპოქსიის გამო იღუპება ნაყოფი.

ეს დაავადებებია:
ჰიპერტონიული ენცეფალოპათია. მასზე მიუთითებს ანამნეზში ჰიპერტონიული დაავადების არსებობა, ეკგ-ის დამახასიათებელი ცვლილებები და შარდში პათოლოგიური ცვლილებების არარსებობა;
ეპილეფსია, რომელზეც შეშუპებისა და ჰიპერტონიის არარსებობა, გუგების შევიწროება მიუთითებს;
თავის ტვინის სიმსივნე. მასზე მეტყველებს გვიანი ტოქსიკოზის ნიშნების არარსებობა, სიმპტომატიკის თანდათანობითი გაძლიერება, შეგუბებითი მოვლენები თვალის ფსკერზე;
ისტერიკა ამ დროს ტოქსიკოზის სიმპტომები არ აღინიშნება. გონება და რეფლექსები შენარჩუნებულია.

მკურნალობა. ეკლამფსიის მკურნალობის თანამედროვე მეთოდები ითვალისწინებს:
წოლით რეჟიმსა და სიმშვიდეს, მხედველობითი, სმენითი, ტაქტილური და ტკივილის გამომწვევი გამღიზიანებლებისგან იზოლირებას (ავადმყოფი უნდა მოთავსდეს ჩაბნელებულ, კარგად ვენტილირებად პალატაში, სადაც ვერ აღწევს ხმაური. საწოლთან მუდმივად უნდა მორიგეობდეს ბებიაქალი, რომელიც ექიმის ხელმძღვანელობით ახორციელებს სამკურნალო-ჰიგიენური ღონისძიებების კომპლექსს).
არტერიული ჰიპერტენზიის გამომწვევი სისხლძარღვთა სპაზმის მოხსნას;
დეჰიდრატაციულ თერაპიას, რომელიც აძლიერებს დიურეზს, ხელს უშლის ტვინის შეშუპებასა და ჰიპერტენზიის განვითარებას (ლაზიქსი, ფუროსემიდი, მანიტოლი);
ვენაში წვეთოვანი სახით ცილოვანი (ალბუმინი, პროტეინი, მშრალი პლაზმის ხსნარი) პრეპარატების შეყვანას, დეტოქსიკაციისთვის გლუკოზა-ნოვოკაინის ხსნარის, რეოპოლიგლუკინის, ჰემოდეზის გადასხმას;
ოქსიგენოთერაპიას - ჟანგბადით სუნთქვას.

ჩამოთვლილი მეთოდების არასათანადო ეფექტიანობის შემთხვევაში ნაჩვენებია ადრეული მშობიარობა ან საკეისრო კვეთა.
ეკლამფსიის შეტევაგადატანილ ორსულებს განსაკუთრებული მეთვალყურეობა სჭირდებათ. მშობიარობის შემდეგ მათ ყოველდღიურად უზომავენ არტერიულ წნევას, ყოველ მეორე-მესამე დღეს უკეთებენ შარდის ანალიზს, აკვირდებიან მელოგინის საერთო მდგომარეობას, გულ-სისხლძარღვთა სისტემის მუშაობას, სასუნთქი სისტემის ფუნქციონირებას და სასაქესო ორგანოების ინვოლუციის პროცესს. ეს საჭიროა მშობიარობის შემდგომი სეპტიკური და სხვა გართულებების თავიდან ასაცილებლად. ახალშობილებს არცთუ იშვიათად დაქვეითებული აქვთ სენშეუვალობა ინფექციების მიმართ, ამიტომ ახლობლებისა და პედიატრის განსაკუთრებული ყურადღება სჭირდებათ.

განასხვავებენ ელექტროტრავმის სამ სახეს:
მაღალი ძაბვის დენით გამოწვეულს;
დაბალი ძაბვის დენით გამოწვეულს;
მეხით გამოწვეულს.

მაღალი ძაბვით გამოწვეული ელექტროტრავმა უმეტესად სასიკვდილოა. ამ დროს სხეულზე მოქმედებს 2000-40000С ტემპერატურა, რომელიც ძლიერ დამწვრობას იწვევს. კუნთების ძლიერი შეკუმშვა დაშავებულის დიდ მანძილზე გადასროლისა და მოტეხილობების მიზეზად იქცევა.
მაღალი ძაბვის დენით მიღებული ელექტროტრავმის დროს:
4 დაუყოვნებლივ ვიძახებთ სასწრაფო სამედიცინო დახმარების ბრიგადას;
4 იკრძალება დაშავებულთან 18 მეტრზე ახლოს მისვლა, ვიდრე არ გამოირთვება დენი და არ მოხდება იზოლაცია.

მაღალი ძაბვით მიღებული ელექტროტრავმის შედეგად ადამიანი, როგორც წესი, გონს კარგავს, ამიტომ გარემოს უსაფრთხოების უზრუნველყოფის შემდეგ, პირველ ყოვლისა, მისთვის სასუნთქი გზების გახსნაზე უნდა ვიზრუნოთ, მაგრამ თავის უკან გადაწევა კატეგორიულად იკრძალება, დასაშვებია მხოლოდ ქვედა ყბის წინ წამოწევა. უნდა შემოწმდეს სუნთქვა, პულსი და საჭიროების შემთხვევაში ჩატარდეს რეანიმაციული ღონისძიებები (ხელოვნური სუნთქვა და გულის მასაჟი). თუ დაშავებული უგონოდ არის, მაგრამ სუნთქავს, ის გადაყვანილ უნდა იქნეს უსაფრთხო ადგილას.

თუ დაშავებულს ელექტროტრავმის შემდეგ არ აღენიშნება ხილული დაზიანებები და თავს კარგად გრძნობს, უმჯობესია, კარგად დაისვენოს.
მეხით გამოწვეული ელექტროტრავმის დროს ხშირია დამწვრობა, სახისა და თვალების დაზიანება. მეხმა შეიძლება გამოიწვიოს უეცარი სიკვდილიც. დაშავებული დაუყოვნებლივ უნდა იქნეს გადაყვანილი უსაფრთხო ადგილას და პირველი დახმარება ჩაუტარდეს ისე, როგორც სხვა სახის ელექტროტრავმის შემთხვევაში.

ფილტვის ემფიზემის მიზეზებს ორ ჯგუფად ყოფენ. პირველი ჯგუფი აერთიანებს ფაქტორებს, რომლებიც არღვევს ფილტვის სტრუქტურული ელემენტების სიმტკიცესა და ელასტიკურობას და პირველად, დიფუზურ ემფიზემას იწვევს. ასეთი ფაქტორებია პათოლოგიური მიკროცირკულაცია, სურფაქტანტის თვისებების შეცვლა, ალფა-ანტიტრიფსინის თანდაყოლილი დეფიციტი, თამბაქოს კვამლი, სასუნთქ გზებში მტვრის ნაწილაკების მოხვედრა. ამ დროს ხდება ფილტვების რესპირაციული ნაწილის პათოლოგიური გადაწყობა. ამოსუნთქვისას, როდესაც გულმკერდში წნევა იმატებს, წვრილი ბრონქები და ფილტვები პასიურად იჩუტება, რითაც ზრდის ბრონქების წინააღმდეგობას ამოსუნთქვის მიმართ და ალვეოლურ წნევას. პირველადი ემფიზემის დროს ჩასუნთქვისას ბრონქების გამტარობა არ არის დარღვეული.
მეორე ჯგუფი აერთიანებს ფაქტორებს, რომლებიც ხელს უწყობს ფილტვების რესპირაციულ ნაწილში წნევის მატებას და ალვეოლების, ალვეოლური შესასვლელებისა და რესპირაციული ბრონქიოლების ძლიერ გაფართოებას. ამ ფაქტორებს შორის ყველაზე მნიშვნელოვანია სასუნთქი გზების ობსტრუქცია, რომელიც ქრონიკული ობსტრუქციული ბრონქიტის დროს ვითარდება. ეს დაავადება ფილტვების მეორეული ემფიზემის მთავარი მიზეზია და აი რატომ: ჩასუნთქვისას გულმკერდის ღრუში წნევის დაქვეითება იწვევს ბრონქების სანათურის პასიურ გაფართოებას და ამცირებს ბრონქული ობსტრუქციის ხარისხს; ამოსუნთქვისას გულმკერდის შიდა დადებითი წნევა იწვევს ბრონქული ტოტის დამატებით კომპრესიას და აღრმავებს უკვე არსებულ ბრონქულ ორსტრუქციას, რითაც ხელს უწყობს ალვეოლებში ინსპირირებული ჰაერის შეჩერებას და მათ გაბერვას. დიდი მნიშვნელობა აქვს ანთებითი პროცესის გავრცელებას ბრონქიოლებიდან მიმდებარე ალვეოლებში, რასაც თან სდევს ალვეოლიტის განვითარება.
მეორეულ ემფიზემას ახასიათებს რესპირაციული ბრონქიოლების გაბერვა და მათ ახლოს მდებარე ალვეოლების ფორმის ცვლილება (ცენტრალური ემფიზემა). პროგრესირების შემთხვევაში პათოლოგიურ პროცესში შეიძლება ჩაერთოს ფილტვის ყველა წილი. ალვეოლები გასქელებულია, შესართავები - გაფართოებული, გლუვკუნთოვანი ქსოვილი ჯერ ჰიპერტროფირდება, შემდეგ კი დისტროფიას განიცდის. ელასტიკური ბოჭკოები გასწორებულია. რესპირაციული ბრონქიოლების კედლები განლეულია, მათში კაპილარებისა და უჯრედული ელემენტების რაოდენობა შემცირებულია. ემფიზემის გვიან სტადიაზე ფილტვების რესპირაციული ნაწილის სტრუქტურული ელემენტები სრულიად ქრება.
პირველადი ემფიზემის დროს ფილტვის წილში (აცინუსში) არსებული ყველა ალვეოლა ზიანდება (პანაცინარული ემფიზემა). ბრონქებში არსებული ანთებითი ცვლილებები ბრონქიოლებზე არ აისახება. შესაბამისად, არ ხდება მათი შეშუპება და ამით გამოწვეული ობსტრუქცია.

დიაგნოსტიკა. უნდა ჩატარდეს გულმკერდის რენტგენოგრაფია, რომლის მეშვეობითაც ადგენენ ფილტვების ჰაერით გადავსებას და დიაფრაგმის დაბლა დგომას. ასევე აუცილებელია ფილტვების ფუნქციონალური კვლევა, ვინაიდან სწორედ მისი მეშვეობით ადგენენ ამოსუნთქული ჰაერის ოდენობის შემცირებას.

მკურნალობა. პირველადი ემფიზემის მკურნალობა ითვალისწინებს:
სუნთქვით ვარჯიშებს, რომლებიც მიზნად ისახავს სუნთქვით აქტში დიაფრაგმის მაქსიმალურად ჩართვას;
ოქსიგენოთერაპიას (ჟანგბადით მკურნალობას);
ფილტვებზე თამბაქოსა და სხვა მავნე ფაქტორების ზემოქმედების გამორიცხვას;
ფიზიკური აქტიურობის შეზღუდვას;
თერაპიას ალფა 1-ანტიტრიფსინის ინჰიბიტორებით;
ინფექციის თანდართვის შემთხვევაში - ანტიბიოტიკოთერაპიას.

მეორეული ემფიზემის დროს საჭიროა ძირითადი დაავადების მკურნალობა და სუნთქვითი და გულის უკმარისობის საწინააღმდეგო თერაპია, რათა ფილტვების ფუნქცია თანდათან უფრო და უფრო მეტად არ დაირღვეს, არ მოხდეს გულის მარჯვენა ნაწილის გადაძაბვა და არ ჩამოყალიბდეს ფილტვების უკმარისობა ან გულის მარჯვენამხრივი უკმარისობა (ფილტვისმიერი გული).
მეორეული ემფიზემის პროფილაქტიკა ქრონიკული ობსტრუქციული ბრონქიტის პროფილაქტიკას გულისხმობს.