სიმპტომები და მიმდინარეობა. ფილტვის კარცინომის კლინიკური გამოვლინება იმაზეა დამოკიდებული, სად ჩამოყალიბდა პირველადი წარმონაქმნი - ბრონქში თუ ფილტვის ქსოვილში.
ბრონქის (ცენტრალური) კიბო, ჩვეულებრივ, მშრალი ხველით იწყება. შემდეგ წარმოიშობა ნახველი, რომელსაც არცთუ იშვიათად აქვს სისხლის მინარევი. ამ ფორმის კარცინომისთვის დამახასიათებელია ფილტვის უმიზეზო ანთება (პნევმონიტი), რომელსაც თან სდევს ძლიერი ხველა, მაღალი ტემპერატურა, საერთო სისუსტე, ზოგჯერ - გულმკერდის ტკივილიც. პნევმონიტის მიზეზია სიმსივნური წარმონაქმნით ბრონქის სანათურის დროებითი დახშობა თანდართული ანთების გამო. ამასთან ერთად ვითარდება ამა თუ იმ სეგმენტის ან წილის ატელექტაზი (უჰაერობა), რომელსაც აუცილებლად ახლავს თან ინფექციის აფეთქება ატელექტაზურ უბანში. სიმსივნის ირგვლივ ანთებითი კომპონენტის შემცირების შემთხვევაში ბრონქის სანათური ნაწილობრივ აღდგება, ატელექტაზი და ყველა სხვა პათოლოგიური მოვლენა დროებით ქრება, თუმცა რამდენიმე თვეში კვლავ იფეთქებს. ხშირად პნევმონიტის აფეთქების ამ ტალღებს მიიჩნევენ გრიპად, ბრონქიტის გართულებად და ავადმყოფს რენტგენოლოგიური გამოკვლევის გარეშე უტარებენ მედიკამენტურ მკურნალობას, ზოგჯერ კი ფილტვებს აშუქებენ პნევმონიტის ჩაქრობის შემდეგ, ამ დროს კი კიბოსთვის დამახასიათებელი ატელექტაზის სიმპტომი უკვე გამქრალია და დაავადება ამოუცნობი რჩება. შემდგომში დაავადება იძენს მყარ მიმდინარეობას შეუპოვარი ხველით, მზარდი სისუსტით, ტემპერატურის მატებით და გულმკერდის ტკივილით. ჰიპოვენტილაციისა და ფილტვის წილის ან მთელი ფილტვის ატელ¬ექტაზის შემთხვევაში ირღვევა სუნთქვა.
ფილტვის ქსოვილში განვითარებული პერიფერიული კარცინომა საწყის სტადიაში თითქმის არავითარი სიმპტომით არ ვლინდება. მას ხშირად შემთხვევით, პროფილაქტიკური რენტგენოლოგიური გამოკვლევის დროს აღმოაჩენენ. მკვეთრი სიმპტომები, მაგალითად, ძლიერი ტკივილი, ხველა და ტემპერატურის მატება, მხოლოდ სიმსივნის ზრდის, ანთებითი პროცესების თანდართვის, სიმსივნის ბრონქში ან პლევრაში ჩაზრდის შემთხვევაში აღმოცენდება. შორს წასულ სტადიაში, როდესაც სიმსივნე პლევრის ღრუსაც მოიცავს, ვითარდება კიბოსმიერი პლევრიტი და პლევრის ღრუში გროვდება სისხლიანი ექსუდატი.
მეტასტაზირება. ფილტვის კარცინომის მეტასტაზირება ხდება როგორც ლიმფოგენური (ლიმფის), ისე ჰემატოგენური (სისხლის) გზით. შესაძლოა, დაზიანდეს ფილტვის ძირის, შუასაყრის, კისრისა და მკერდის ძვლის ლიმფური კვანძები. ჰემატოგენურად კიბო შესაძლოა გავრცელდეს ღვიძლში, ძვალში, თავის ტვინსა და ფილტვის კარში. ადრეული მეტასტაზირებით და აგრესიული მიმდინარეობით გამოირჩევა წვრილუჯრედული კიბო.

კვლევის მეორე მნიშვნელოვანი მეთოდია ბრონქოსკოპია, რომელიც ავლენს ბრონქის სანათურში ჩაზრდილ სიმსივნეს, ბრონქის კედლის ინფილტრაციას ან მიჭყლეტას. დიაგნოზის დასადასტურებლად აუცილებელია მორფოლოგიური კვლევა. 6-8-ჯერ იკვლევენ ნახველს კიბოს ატიპური უჯრედების აღმოსაჩენად. გარდა ამისა, იკვლევენ სიმსივნის ზედაპირიდან აღებულ ნაცხს. ზოგჯერ ბრონქოსკოპიის დროს სპეციალური ინსტრუმენტით ბიოფსიასაც ატარებენ. შუასაყრის ლიმფური კვანძების მეტასტაზირებაზე ეჭვის შემთხვევაში ტარდება მედიასტინოსკოპია.
ფილტვის წვრილუჯრედოვანი კარცინომის შემთხვევაში, უპირველეს ყოვლისა, უნდა შეფასდეს დაავადების გავრცელების ხარისხი, რაც მიიღწევა ჩონჩხის სცინტიგრაფიით, ძვლის ქსოვილიდან აღებული ნაცხის გამოკვლევით, ღვიძლის ექოსკოპიური გამოკვლევით, თავის ტვინის ტომოგრაფიული გამოკვლევით.
მკურნალობა. მკურნალობის მეთოდი კიბოს ჰისტოლოგიური ფორმის, მისი გავრცელებისა და მეტასტაზების არსებობა-არარსებობის გათვალისწინებით შეირჩევა.
ფილტვის არაწვრილუჯრედული კიბოს შემთხვევაში შესაძლოა დაინიშნოს როგორც წმინდა ქირურგიული, ისე კომბინირებული მკურნალობა, თუმცა შორეული შედეგის თვალსაზრისით მეორე სჯობს. კომბინირებული მკურნალობა იწყება პირველადი სიმსივნისა და მეტასტაზების უბნის დისტანციური გამათერაპიით. ორ-სამკვირიანი ინტერვალის შემდეგ ხორციელდება ქირურგიული ჩარევა: მთელი ფილტვის (პულმონექტაზია) ან მისი ერთი ან ორი წილის (ლობექტომია) ამოკვეთა. ფილტვის ოპერაცია, განსაკუთრებით - სიმსივნური დაავადებისგან დასუსტებული ავადმყოფისთვის, მძიმე ჩარევად მიიჩნევა და მოითხოვს სპეციალურ მომზადებას, ქირურგისა და ანესთეზიოლოგის მაღალ კვალიფიკაციას, ოპერაციის შემდგომ სათანადო მოვლას.

ოპერაციისთვის ავადმყოფის მომზადება ითვალისწინებს ზოგად გამაჯანსაღებელ ღონისძიებებს - სრულფასოვან კვებას (ცილებითა და ვიტამინებით მდიდარ რაციონს), ანთების საწინააღმდეგო თერაპიას ანტიბიოტიკებითა და სულფანილამიდებით (მათ შორის - ანტიბიოტიკის შეყვანას დაზიანებულ ადგილას ბრონქოსკოპიის მეშვეობით), გულ-სისხლძარღვთა მატონიზებელი პრეპარატების მიღებას და სამკურნალო, განსაკუთრებით - სუნთქვითი, ვარჯიშების ინტენსიურ ჩატარებას.
ოპერაციის შემდგომ პერიოდში უზრუნველყოფილ უნდა იქნეს ავადმყოფისთვის ჟანგბადის მუდმივი მიწოდება. ნარკოზიდან გამოსვლის შემდეგ პაციენტს ათავსებენ ნახევრად მჯდომარე მდგომარეობაში და უკონტროლებენ პულსს, არტერიულ წნევას, სუნთქვის სიხშირეს და ზოგად მდგომარეობას. გარდა ამისა, პირველი 2-3 დღის განმავლობაში ტარდება პლევრის ღრუს აქტიური ასპირაცია ოპერაციის დროს ჩადგმული დრენაჟიდან.

ფილტვის კარცინომის დისემინირებული ფორმის დროს მკურნალობის ძირითად მეთოდს წარმოადგენს ქიმიოთერაპია. დამატებით მიმართავენ სხივურ თერაპიას. ოპერაციული ჩარევა იშვიათია.
გავრცობილი კიბოს, შორეული მეტასტაზების, ლავიწზედა ლიმფური კვანძების დაზიანებისა და ექსუდაციური პლევრიტის შემთხვევაში ნაჩვენებია კომბინირებული ქიმიოთერაპია. მისი უეფექტობისა და თავის ტვინში მეტასტაზების არსებობის შემთხვევაში ტარდება დასხივება, რომელსაც პალიატიური ეფექტი აქვს.
ფილტვის კიბოს ძლიერ გავრცობილი და არაოპერირებადი ფორმების შემთხვევაში პალიატიური მიზნით ტარდება დისტანციური გამათერაპია ან ქიმიოთერაპიის კურსი, ზოგჯერ - ორივე. პალიატიური სხივური თერაპია და სიმსივნის საწინააღმდეგო პრეპარატებით მკურნალობა ავადმყოფს დროებით გამოაკეთებს და სიცოცხლეს უხანგრძლივებს.

პროფილაქტიკა. ფილტვის კარცინომის პროფილაქტიკა ითვალისწინებს ფილტვებსა და ბრონქებში მიმდინარე ანთებითი პროცესების თანამედროვე და სწორ მკურნალობას (მათი გაქრონიკულების აღკვეთას). მეტად მნიშვნელოვანი პროფილაქტიკური ღონისძიებაა მოწევისთვის თავის დანებება. მავნე საწარმოებში, სადაც მაღალი ხარისხის დამტვერიანებაა, პერსონალმა უნდა გამოიყენოს ნიღბები, რესპირატორები და სხვა დამცავი საშუალებები.

სიმპტომები და მიმდინარეობა. ღვიძლის კარცინომის საწყის სტადიაში შეიმჩნევა დისპეფსიური დარღვევები (უმადობა, გულისრევა, ღებინება), მარჯვენა ფერდქვეშა არეში სიმძიმის შეგრძნება, ყრუ ტკივილი, ცხელება, საერთო სისუსტე, წონის კლება და ანემია.
რამდენიმე კვირაში ღვიძლი დიდდება (ასიდან 88 შემთხვევაში). შესაძლოა, ხესავით გამაგრდეს და დაიხორკლოს. ღვიძლის საპროექციო არის ხელით გასინჯვისას შესაძლოა აღმოჩენილ იქნეს მტკივნეული სიმსივნური წარმონაქმნი (ათიდან 5 შემთხვევაში). თანდათანობით ძლიერდება სიყვითლე, ღვიძლის უკმარისობის ნიშნები (ათიდან 6 შემთხვევაში). პაციენტების 10-15%-ს უვითარდება შინაგანი სისხლდენა და შოკი. მოსალოდნელია ენდოკრინული დარღვევებიც (მაგალითად, კუშინგის სინდრომი), რომელთა მიზეზსაც წარმოადგენს სიმსივნური უჯრედების მიერ ჰორმონის მსგავსი ნივთიერების სეკრეცია.
მეტასტაზირება. ღვიძლის პირველადი კარცინომისთვის დამახასიათებელია ადგილობრივი ინვაზიური ზრდა. სიმსივნე განსაკუთრებით ხშირად ჩაიზრდება დიაფრაგმაში. შორეული მეტასტაზები მეტწილად (ასიდან 45 შემთხვევაში) ფილტვებში აღმოცენდება.

მკურნალობა. ღვიძლის კიბოს რადიკალური მკურნალობა ჯერჯერობით გადაუჭრელ პრობლემად რჩება. მხოლოდ მცირე ზომის იზოლირებული კვანძების შემთხვევაშია შესაძლებელი მათი ქირურგიულად მოშორება (ღვიძლის რეზექცია). სიმსივნის ოპერაბელურობის დადგენა შესაძლებელია მხოლოდ ლაპაროტომიის (მუცლის ღრუს გაკვეთის) შემდეგ, მაგრამ ამ მანიპულაციას იშვიათად მიმართავენ, რადგან, წესისამებრ, ღვიძლის კარცინომა უკურნებელია, ამიტომ უმეტესად მხოლოდ სიმპტომურ მკურნალობას სჯერდებიან. ქიმიოთერაპიული პრეპარატების ვენიდან შეყვანა პრაქტიკულად უეფექტოა. უფრო შედეგიანია პრეპარატების ღვიძლის არტერიიდან შეყვანა.
ღვიძლის მეტასტაზური დაზიანების დროს მკურნალობა სიმსივნის პირველად ლოკალიზაციაზეა დამოკიდებული. მეტასტაზის ქირურგიული წესით მოშორება ეფექტურია, მაგრამ ოპერაცია ნაჩვენებია მხოლოდ ღვიძლის ერთი წილის დაზიანებისა და ღვიძლშიდა მეტასტაზების ნიშნების არარსებობის შემთხვევაში.

პროფილაქტიკა. ვინაიდან ღვიძლის კიბოს განვითარებას ხელს უწყობს ქრონიკული ვირუსული A ჰეპატიტი და ვირუსმატარებლობა, ზოგიერთი პარაზიტული დაავადება, სამრეწველო შხამების ღვიძლზე კანცეროგენული მოქმედება, ამიტომ პირველადი პროფილაქტიკის საფუძველს წარმოადგენს ამ დაავადებების პროფილაქტიკა და გარესამყაროს დაბინძურებისგან დაცვა.
მეორეული პროფილაქტიკა ღვიძლის ქრონიკული დაავადებების ადრეულ გამოვლენასა და სათანადო მკურნალობას გულისხმობს. განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება ალკოჰოლიზმთან ბრძოლას.

მეტასტაზირება. შარდის ბუშტის კიბოს მეტასტაზირება ძირითადად ლიმფური გზით ხდება. სიმსივნე მიდრეკილია ბუშტის გარშემო არსებულ ქსოვილებში სწრაფად გავრცელებისკენ. ხშირად ზიანდება მენჯის ლიმფური კვანძები. შედარებით იშვიათად ვითარდება შორეული მეტასტაზები ფილტვებში, ღვიძლსა და ძვლებში. სიმსივნის რეციდივი შესაძლოა აღმოცენდეს როგორც სხივური თერაპიის, ისე ქიმიოთერაპიის შემდეგ. ასეთ შემთხვევაში ტარდება პალიატიური დასხივება ან სიმპტომური მკურნალობა.
დიაგნოსტიკა. ხელით გასინჯვა აუცილებელია, მაგრამ შარდის ბუშტის შიგნით მზარდი პატარა ზომის სიმსივნის შემთხვევაში ნაკლებინფორმაციულია.
შარდის ბუშტის კარცინომის კვლევის ძირითადი მეთოდია ცისტოსკოპია (შარდის ბუშტის ღრუს ენდოსკოპიური დათვალიერება), რომელიც ბუშტის შიგნიდან დათვალიერების, სიმსივნის გამოვლენის, მისი ხასიათისა და გავრცელების დიდი სიზუსტით დადგენის საშუალებას იძლევა. მორფოლოგიური დიაგნოზის დასადგენად ტარდება ბიოფსია.
თუ ცისტოსკოპიის ჩატარება და ჰისტოლოგიური კვლევისთვის მასალის აღება შეუძლებელია, ტარდება შარდის ციტოლოგიური ანალიზი ატიპურ უჯრედებზე.
ბოლო ხანს ფართოდ გავრცელდა შარდის ბუშტის ექოსკოპია და კომპიუტერული ტომოგრაფია, რომლის მეშვეობითაც არა მარტო სიმსივნეს, არამედ ბუშტის კედლისა და მეზობელი ორგანოების დაზიანების ხარისხს და რეგიონულ ლიმფურ კვანძებში მეტასტაზების არსებობა-არარსებობასაც ადგენენ.

მკურნალობის ტაქტიკა დაავადების სტადიაზეა დამოკიდებული. შარდის ბუშტის კიბოს ადრეულ ეტაპზე შესაძლებელია ადგილობრივი ქიმიოთერაპიის წარმოება. გავრცობილი დაზიანების (ურეთრისა და პროსტატის დაზიანების) და სიმპტომების პროგრესის შემთხვევაში ნაჩვენებია ოპერაცია. ის ტარდება უროონკოლოგიურ ან უროლოგიურ განყოფილებაში და მოითხოვს სპეციფიკურ ცოდნასა და კვალიფიკაციას. ქირურგიული ჩარევა ითვალისწინებს შარდის ბუშტის რეზექციას ან მის ამოკვეთას (მენჯის ლიმფურ კვანძებთან ერთად ან მათ გარეშე), შარდსადენის ნაწლავში გადანერგვას ან კანის გარეთ მის გამოტანას. ზოგჯერ ოპერაციას ქიმიოთრეპიასა და სხივურ თერაპიას ამჯობინებენ, შემდეგ კი, საჭიროებისამებრ, მიმართავენ ქირურგიულ ჩარევას.
რადიკალური ცისტექტომია ღრმად ინფილტრირებული სიმსივნის მკურნალობის არჩევით მეთოდს წარმოადგენს. მამაკაცებში ის შარდის ბუშტისა და პროსტატის ამოკვეთას გულისხმობს, ქალებში - შარდის ბუშტის, ურეთრის, საშოს წინა კედლის და საშვილოსნოს ამოკვეთას. შარდის ბუშტის პლასტიკა მსხვილი ან წვრილი ნაწლავით ხორციელდება. ოპერაციის შემდეგ ასიდან 25 შემთხვევაში ვითარდება რეციდივი.
შარდის ბუშტის ზედაპირული კიბოს ოპერაციის შემდეგ ბუშტის შიგნით წარმოებული ქიმიოთერაპია აქვეითებს რეციდივის განვითარების რისკს.
გავრცობილი კიბოს დროს, როდესაც პროცესში ჩათრეულია მუცლის გარეთა ლიმფური კვანძები და განვითარებულია შორეული მეტასტაზები, შარდის ბუშტში ადგილობრივად წარმოებულ ქიმიოთერაპიას საგულისხმო ეფექტი არ აქვს.
აღსანიშნავია ისიც, რომ ხანგრძლივი სხივური თერაპია ხანგრძლივ რემისიას არ იძლევა.

პროფილაქტიკა. შარდის ბუშტის კარცინომის პროფილაქტიკა ითვალისწინებს პროფესიული მავნე ფაქტორების მოშორებას. უნდა გამოირიცხოს ქიმიურ საწარმოებში მომუშავეთა უშუალო კონტაქტი ქიმიკატებთან, მკაცრად უნდა ჩატარდეს მათი დისპანსერიზაცია. აუცილებელია შარდის ბუშტის კეთილთვისებიანი პაპილომების რადიკალური მკურნალობა (ელექტროკოაგულაცია ან ქირურგიული მეთოდით მოშორება), ანთებითი დაავადებების დროული და სწორი თერაპია.
ბოლო ხანს ჩატარებულმა კვლევებმა ნათელყო შარდის ბუშტის კავშირი მოწევასთან, ამიტომ თამბაქოზე უარის თქმა შარდის ბუშტის სიმსივნის განვითარების საპროფილაქტიკოდ ერთ-ერთ მნიშვნელოვან ღონისძიებას წარმოადგენს.

კატარაქტის განვითარების რისკს ზრდის მდედრობითი სქესი, თვალის მუქი ფერი, სიმსუქნე, მუქი კანი, ნიკოტინისა და ალკოჰოლის მოხმარება.

სიმპტომები და მიმდინარეობა. განასხვავებენ კატარაქტის 4 სტადიას: დაწყებითს, უმწიფარს, მწიფესა და გადამწიფებულს.
დაწყებითი კატარაქტა. კატარაქტის ყველაზე ადრეულ ნიშნად მიიჩნევენ ბროლის გაწყლიანებას - მის შიგნით ჭარბი სითხის დაგროვებას. ეს სითხე ბროლის ქერქოვან შრეში, ბოჭკოებს შორის გროვდება. მოგვიანებით ქერქში ჩნდება დამახასიათებელი შემღვრევა, რომელიც უფრო მეტად არის გამოხატული ბროლის უკანა ზედაპირზე. დაწყებითი კატარქტის დროს ავადმყოფთა უმრავლესობა უჩივის მხედველობის ველში შავი მოძრავი წერტილების გაჩენას, გამოსახულების გაორებასა და გაბუნდოვანებას, საგნების მოყვითალოდ აღქმას. დაავადების ამ სტადიაში მხედველობა, პრაქტიკულად, არ სუსტდება.
კატარაქტის დაწყებითი სტადია 2-დან 15 წლამდე გრძელდება.

კატარაქტის კლინიკური გამოვლინება ბროლის შემღვრევის ადგილზეა დამოკიდებული. ამის კვალობაზე, განასხვავებენ:
წინა პოლარულ კატარაქტას;
უკანა პოლარულ კატარაქტას;
თითისტარისებურ კატარაქტას;
შრეობრივ კატარაქტას;
ბირთვულ კატარაქტას;
კორტიკალურ კატარაქტას;
უკანა სუბკაფსულურ კატარაქტას;
ტოტალურ კატარაქტას.

მაგალითად, ბირთვული (ცენტრალური) კატარაქტის დროს თავდაპირველად ირღვევა შორი მხედველობის სიმახვილე, ავადმყოფი საგნებს ისე ხედავს, როგორც ბურუსში. საღამოს და მოღრუბლულ ამინდში ავადმყოფი უკეთ ხედავს, ვიდრე დილით, რაც იმით აიხსნება, რომ კარგი განათებისას გუგები ვიწროვდება და ბროლის შემღვრეულ ცენტრალურ ნაწილში გავლილი სინათლის ოდენობა საკმარისი არ არის, შებინდებისას კი გუგები ფართოვდება და თვალში სხივები ბროლის გამჭვირვალე პერიფერიიდან შედის.
ბროლის ქერქში არსებული შემღვრევის (კორტიკალური კატარაქტის) საწყის სტადიაში მხედველობის სიმახვილე საერთოდ არ იცვლება. ასეთი კატარაქტა ნელა პროგრესირებს.
სუბკაფსულური კატარაქტა სწრაფი პროგრესირებით გამოირჩევა და ავადმყოფი მხედველობას რამდენიმე თვეში კარგავს.

საეჭვო ნიშნები
მხედველობა მოულოდნელად ქვეითდება - თვალწინ თითქოს ნისლი ჩნდება;
მხედველობის დაქვეითება არ უკავშირდება თვალზე დატვირთვის მატებას;
მსხვილი შრიფტით ნაბეჭდი ტექსტის კითხვა ჭირს, სათვალე მხედველობას არ აუმჯობესებს;
ჭირს შორს მდებარე საგნების გარჩევა;
ნელ-ნელა ირგვლივ მდებარე საგნები კარგავენ მოხაზულობას და ორდებიან;
თვალები სინათლისადმი ზედმეტად მგრძნობიარე ხდება;
გუგები, რომლებიც, ჩვეულებრივ, შავია, შესაძლოა გაბაცდეს.

კბილის ქვის წარმოშობის მიზეზად ასევე შეიძლება იქცეს კბილების არასწორი განლაგება, ბჟენების ჩასმის გამო მათი ზედაპირის სიგლუვის დარღვევა. კბილის ქვის წარმოქმნის პირველი ნიშანია ღრძილების ქავილი, სისხლდენა და პირიდან უსიამოვნო სუნი. უყურადღებობის შემთხვევაში შესაძლოა კბილის გარემომცველი ყველა ქსოვილი დაზიანდეს, კბილი მოირყეს და ამოვარდეს.
ლოკალიზაციის მიხედვით განასხვავებენ ღრძილზედა (ნერწყვისმიერ) ქვას, რომელიც ლოკალიზდება კბილის ყელის არეში და ღრძილქვეშა (შრატისმიერ) ქვას, რომელიც კბილის ფესვზეა მიმაგრებული. ქვა შესაძლოა პროთეზზეც გაჩნდეს, თუ პატრონმა მას სათანადოდ არ მოუარა.
ღრძილზედა ქვა შეუიარაღებელი თვალითაც ჩანს. მას აქვს თეთრი ან მოყვითალო ფერი, არის თიხისმაგვარი ან მყარი. ღრძილზედა ქვა სპეციალური ინსტრუმენტით ადვილად შორდება კბილის ზედაპირს.
ღრძილქვეშა ქვა, ჩვეულებრივ, მაგარი და მკვრივია. მისი აღმოჩენა შესაძლებელია მხოლოდ სპეციალური სტომატოლოგიური ინსტრუმენტების დახმარებით. არის მომწვანო-მოშავო ან მუქი ყავისფერი, მჭიდროდ ეკვრის კბილის ფესვს.
გაქვთ თუ არა კბილებზე ქვები, იოლი დასადგენია: აიღეთ ბამბის ტამპონი, დაასველეთ ლუგოლის ხსნარში და კბილები გაიწმინდეთ. ქვა და ნადები შეიღებება. ასეთ შემთხვევაში პაროდონტიტის თავიდან ასაცილებლად, რასაც დროთა განმავლობაში გამოიწვევს ქვა, აუცილებლად მიმართეთ სტომატოლოგს.
კბილებიდან ქვების მოცილება რეკომენდებულია ყოველ ექვს თვეში ერთხელ.
კბილის ქვის მოშორება რამდენიმე ეტაპს მოიცავს:
ქვისა და ნადების მოშორებას (ულტრაბგერისა და ხელის ინსტრუმენტის დახმარებით);
კბილების მოხვეწას;
კბილების გაპრიალებას.

მკურნალობა. უწინარეს ყოვლისა, აუცილებელია დაავადების მიზეზის აღმოფხვრა. ადგილობრივად ინიშნება:
ხსნარები - პენიცილინისა, 1%-იანი ტეტრაციკლინისა, 0,25%-იანი ლევომიცინისა, 0,5%-იანი გენტამიცინისა, 20-30%-იანი სულფაცილ-ნატრიუმისა, 10-იანი სულფაპირიდაზინ-ნატრიუმისა;
ალამოები: 1%-იანი ტეტრაციკლინისა, 1%-იანი ერითრომიცინისა, 1%-იანი სინტომიცინის ემულსია, სოლკოსერილი;
გუგების გამაფართოებელი ხსნარები: 1%-იანი გომატროპინი, 1%-იანი პლატიფილინი;
ვიტამინის წვეთები;
ჰიდროკორტიზონის ხსნარი (სიფრთხილით).

შინაგანად: 10%-იანი კალციუმის ქლორიდის ხსნარი, დიმედროლი, პიპოლფენი, სუპრასტინი.

რქოვანას მცოცავი წყლული. უმეტესად რქოვანას ტრავმისა და მიკროტრავმების შედეგად აღმოცენდება. იწყება მწვავედ: თვალის ძლიერი ტკივილით, სინათლის შიშით, ჩირქოვანი გამონადენით. კონიუნქტივა წითლდება და შუპდება. რქოვანა გარსზე ჩნდება მორუხო-მოყვითალო ინფილტრატი, რომელიც სწრაფად წყლულდება. ყალიბდება დეფექტი, რომლის ერთი კიდე თითქოს ამოთხრილია. პროცესი იწყებს გავრცელებას ჯანმრთელ ქსოვილებზე. შესაძლოა, მასში ჩაერთოს თვალის შიგაAგარსებიც. გამორიცხული არ არის რქოვანა გარსის გახევა.
რქოვანას მცოცავი წყლული, კარგი დასასრულის მიუხედავად, ტოვებს შეუქცევად შემღვრევას.

ვირუსული კერატიტი. არსებობს ვირუსული კერატიტის მრავალი ფორმა და სახესხვაობა.
პირველადი ჰერპესული კერატიტი გვხვდება 5 წლამდე ასაკის ბავშვებში, იმ დროს, როდესაც ვირუსი პირველად იჭრება ორგანიზმში.
დაავადება იწყება მწვავედ: აღმოცენდება სინათლის შიში, ცრემლდენა, ამას ერთვის რეაქცია რეგიონული ლიმფური კვანძების მხრივ, რქოვანა გარსზე ჩნდება სხვადასხვა ფორმისა და ლოკალიზაციის შემღვრევა და შეშუპება, გამოხატულია ფერადი გარსის ანთებითი რეაქცია. ხშირად კერატიტს დაერთვის მეორეული ინფექციაც, რომელიც დაავადების მიმდინარეობას ართულებს.
პოსტპირველადი ჰერპესული კერატიტი სხვადასხვანაირია. ზედაპირული ფორმის დროს შემღვრევა მკვეთრია, მაგრამ დაავადება გამოხატული კლინიკური სურათის გარეშე მიმდინარეობს. ასეთი ფორმა იშვიათად გვხვდება. ხისებრი კერატიტი გამოირჩევა რქოვანა გარსის ზედაპირზე ტოტებისმაგვარი დეფექტის არსებობით და მწვავედ მიმდინარეობს. ღრმა ფორმები პათოლოგიურ პროცესში ითრევენ რქოვანა გარსის შიდა შრეს, რასაც მოჰყვება გავრცობილი დაწყლულება და უხეში ლიბრის ჩამოყალიბება.
ვირუსული კერატიტებისთვის დამახასიათებელია რქოვანა გარსის მგრძნობელობის დაქვეითება და საწყის სტადიაში სუსტი რეაქცია კონიუნქტივის მხრივ (არა ყოველთვის). დაავადება რეციდიული მიმდინარეობით გამოირჩევა. ვირუსულ კერატიტს, წესისამებრ, წინ უძღვის კანზე ჰერპესული გამონაყარის გაჩენა და ვირუსული ინფექცია.

მკურნალობა. სასურველია, ვირუსული კერატიტის მკურნალობა სტაციონარში ჩატარდეს. ადგილობრივად ინიშნება ინტერფერონი, გამაგლობულინი, სპეციალური მალამოები. ზოგადი მკურნალობა გულისხმობს ვიტამინოთერაპიას, იმუნიტეტის სტიმულირებას (მაგ., ლევამიზოლით). შედარებით გვიანდელ პერიოდში ადგილობრივად იყენებენ რქოვანა გარსის ეპითელიზაციის გამაუმჯობესებელ პრეპარატებს. მეორეული ინფექციის პროფილაქტიკისთვის ინიშნება ანტიბიოტიკები.